Fen bilimleri ders kitapları ünite sonu değerlendirme çalışmalarının yapısal ve bilişsel özellikleri açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada 2016-2017 Eğitim Öğretim yılında Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından onaylanmış Fen Bilimleri Ders Kitaplarının ünite değerlendirme sorularının yapısal ve bilişsel özellikleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ünite değerlendirme sorularının yapısal özellikleri sorularının kavramsal, işlemsel veya grafiksel olma durumlarını ve sorularda kullanılan teknikleri ifade etmektedir. Araştırmada ünite değerlendirme sorularının bilişsel boyutunu ise TIMSS sınavları bilişsel boyutları oluşturmaktadır. Araştırmada, doküman incelemesi araştırma yöntemi olarak kullanılmış ve 5–8. sınıflara ait beş farklı Fen Bilimleri Ders Kitabı yapısal ve bilişsel özellikleri açısından analiz edilmiştir. Sınıflandırmaların güvenirlik hesaplaması Miles ve Huberman'ın önerdiği formüle göre hesaplanarak %92 olarak bulunmuştur. İncelenen ders kitaplarındaki ünite sonu değerlendirme sorularının 809 tanesinin (%88,8) kavramsal, 66 tanesinin (%7,2) grafiksel ve 36 tanesinin (%3,9) işlemsel soru olduğu tespit edilmiştir. Açık uçlu soru (%29,7) ve çoktan seçmeli (% 28,2) teknikleri en çok kullanılan tekniklerdir. Tamamlayıcı ölçme teknikleri olarak geçen Kavram Haritası, Tanılayıcı Dallanmış Ağaç ve Yapılandırılmış Grid tekniklerine çok az yer verilmiştir. Bilme bilişsel boyutunda en çok sorunun (%56,2) olduğu ve az sayıda sorununsa akıl yürütme (%7,5) bilişsel boyutunda yer aldığı belirlenmiştir. Elde edilen bulgular karşılaştırıldığında, MEB tarafından hazırlatılan Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Özel Yayın Evleri tarafından hazırlatılan ders kitaplarına göre, incelen ölçütler açısından daha başarılı olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında, ders kitaplarının incelenen ölçütleri yansıtmada yeterli olmadığı sonucuna varılmış ve öğretmenlere, ders kitabı yazarlarına ile araştırmacılara bazı önerilerde bulunulmuştur.

In this research, it was aimed to examine the structural and cognitive characteristics of the unit evaluation questions of the science textbooks which were approved by the Ministry of Education in 2016-2017 Academic Year. In the research, the structural characteristics of evaluation questions express the conceptual, operational or graphical aspects of the questions and the techniques used in the questions. The cognitive dimension of the unit evaluation questions constitutes the cognitive dimensions of the TIMSS exams. In the study, the document review was used as a research method and analyzed in terms of structural and cognitive properties of five different Science Classes belonging to 5th - 8th grades. The reliability of the classification was calculated as 92% according to the formula proposed by Miles and Huberman. It was determined that 809 (88,8%) were conceptual, 66 (7,2%) were graphical and 36 (3,9%) were operational questions in the textbooks examined. Open ended question (29,7%) and multiple choice (28,2%) techniques are the most used techniques. There are very few places in the KH, TDA and YG techniques, which are complementary measurement techniques. There were few questions in the cognitive dimension of reasoning (7.5%) while the most cognitive dimensions of knowing (56.2%) were cognitive dimensions. Compared with the findings, it was determined that the textbooks prepared by MEB were more successful than the textbooks prepared by Private Publishing Houses in terms of examination criteria. In the light of findings, it was concluded that the textbooks were not enough to reflect the criteria examined and some suggestions were made to teachers, textbook authors and researchers.