Meşcere kenarının doğal gençlik üzerine olan etkisinin araştırılması

Abstract

Doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky ve Sarıçam (Pinus sylvestris L.) ülkemizin ekonomik ve ekolojik açıdan önemli en fazla yayılış yapan yapraklı ve ibreli türlerindendir. Bu türlerin devamlılığın sağlıklı bir şekilde sağlanması, kayın ve sarıçam orman alanlarımızın başarılı bir şekilde gençleştirilmesiyle mümkündür. Meşcere içerisine giren ışık miktarı her iki türün de gençleştirilmesi için önem arz etmektedir. Meşcere kenarları meşcere içindeki mikro iklim koşullarını ve dolayısıyla meşcere içerisine giren ışık miktarını da etkilemektedir. Dolayısıyla, meşcere kenarlarının her iki türün büyüme ve gelişme üzerine etkilerinin belirlenmesi bu ağaç türlerinden oluşan meşcerelerin daha sağlıklı gençleştirilmesi için önemlidir. Ülkemizde meşcere kenarının gençlik üzerine etkileri konusunda yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu yüksek lisans çalışmasında, silvikültürel müdahaler sonucu oluşan ya da doğal yollarla oluşan meşcere kenarlarının bitişik doğu kayını-sarıçam karışık meşcerelerindeki gençliğin boy ve kök-boğazı-çapı büyümesine ve fidan kalitesine olan etkisi araştırılmıştır. Ayrıca meşcere kenarından meşcere içine doğru ilerledikçe, göğüs yüzeyi alanı ve tepe-tacı yüksekliğinin doğu kayını-sarıçam gençliğinin boy ve kök-boğazı-çapı büyümesine ve fidan kalitesine olan etkisi de gözlemlenmiştir. Bu çalışma, Kastamonu İli Araç İlçesine bağlı İğdir bucağında Samatlar Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisinde gerçekleştirilmiştir. Seçilen kayın-sarıçam meşceresinde, meşcere kenarı boyunca 50 metre uzunluğunda 24 adet deneme şeridi dizayn edilmiş, ve ölçümler bu şeritler içerisinde gerçekleştirilmiştir. Meşcere kenarından uzaklık ile kayın ve sarıçam gençliğinin boy büyümesi arasında istatiksel bir ilişki saptanmıştır (p=0.0347 ve p=0.0329). Meşcere kenarından uzaklık ile kayın gençliğinin kök-boğazı çapı arasında herhangi bir ilişki tespit edilmezken (p=0.99), sarıçam gençliğinin kök-boğazı çapı meşcere kenarından uzaklıktan etkilenmiştir (p=0.0135). Meşcere göğüs yüzeyi alanı kayın gençliğinin boy büyümesi üzerinde etkiliyken (p=0.00787), sarıçam gençliğinin boy büyümesi üzerinde istatiksel bir ilişki tespit edilmemiştir (p=0.0691). Bu çalışmada elde edilen bulgular, meşcere kenar etkisinin doğu kayını ve sarıçam gençlikleri üzerindeki etkisi göstermektedir.

Oriental beech and Scots pine are economically and ecologically important deciduous and conifer tree species with wide distribution areas in Turkey. The sustainability of these forests is possible with the successful regeneration of these tree species. The transmitted light through canopy is vital for the regeneration of these tree species. Forest edges influence micro-climatic conditions and available light in forest stands. Therefore, determination of the effects of forest edges on the growth and survival of Oriental beech and Scots pine is essential for the successful regeneration of these stands. Studies regarding the impacts of forest edges on regeneration is limited in our country. In this master study, the influences of forest edges created naturally of artificially on the height, root-collar diameter growth and seedling quality of Oriental beech and Scots pine in an adjacent stand were observed. In addition, effects of stand basal area and height to forest canopy when moving from the edge to interior on the height, root-collar diameter growth and seedling quality were monitored. The study was conducted within Samatlar Forest Planning Directorate located in Araç region, Kastamonu city. In the selected Oriental beech- Scots pine stand, 24 lane with 50 m were installed, and all the measurements were taken within these lanes. There were statistically significant relationships between the distance from the forest edge and the height growth of Oriental beech and Scots pine seedlings ((p=0.0347 and p=0.0329, respectively). There was not any statistically significant relationships between the distance from the forest edge and root-collar diameter growth of Oriental beech seedlings (p=099), but, root-collar diameter growth of Scots pine seedlings were affected by the distance from the forest edges (p=0.0135). Stand basal area had significant influence on the height growth of Oriental beech seedlings (p=0.00787), however, there was no statistically significant relationship between the stand basal area and height growth of Scots pine seedlings (p=0.0691). The initial results obtained in this study point out the importance of forest edges on the regeneration of Oriental beech and Scots pine seedlings.