Çankırı ilinde bulunan tuz ocaklarından toplanan kaya tuzu örneklerinin radyonüklit ve ağır metal içeriklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu tez kapsamında, Çankırı ili, Yenidoğan, Ballıbağı ve Doğantepe mevkilerinde bulunan 3 farklı tuz ocağından toplanan 45 adet kaya tuzu örneklerinde doğal olarak bulunan 226Ra, 232Th ve 40K radyonüklitinin aktivite seviyeleri, yüksek saflıklı germanyum dedektörlü (HPGe) gama-ışını spektrometresi kullanılarak ölçüldü. 226Ra, 232Th ve 40K'ın aktivite derişimleri, sırasıyla < ÖEA – 3,1 Bq/kg, < ÖEA – 7,1 Bq/kg ve < ÖEA – 26,4 Bq/kg aralığında bulundu. Kaya tuz örneklerinin tüketilmesinde dolayı erişkin bireylerin aldığı yıllık etkin radyasyon dozu, 1,6 µSv/y olarak bulundu. Tuz örneklerinin ağır metal (V, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Mo ve Pb) içerikleri, X-ışını flüoresans spektrometresi kullanılarak analiz edildi. V, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Mo ve Pb'nin derişimlerinin ortalama değerleri, sırasıyla 2,7 mg/kg, 2,3 mg/kg, 12,9 mg/kg, 504.0 mg/kg, 3,6 mg/kg, 1,9 mg/kg, 2,0 mg/kg, 0,1 mg/kg ve 1,4 mg/kg olarak bulundu. Tuz örneklerinde As, Co, Cd, Sn ve Hg derişimleri, ölçme sınırının altında gözlendi. Sonuçlar, kaya tuzu örneklerinin tüketilmesinden dolayı radyolojik ve ağır metal açısından herhangi bir sağlık riski oluşturmadığını ortaya koydu

In the scope of this thesis, the activity levels of 226Ra, 232Th and 40K radionuclides naturally occurring in 45 rock salt samples collected from 3 different quarries in Yenidoğan, Ballıbağı and Doğantepe located in Çankırı province were measured naturally by using a gamma-ray spectrometer with high-purity germanium detector (HPGe). Activity concentrations of 226Ra, 232Th and 40K were found in the range of < MDA - 3.1, < MDA - 7.1 and < MDA - 26.4 Bq/kg, respectively. The annual effective radiation dose received by adult individuals due to consumption of rock salt samples was found as 1.6 µSv/y. The heavy metal (V, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Mo and Pb) contents of the salt samples were analyzed by using an X-ray fluorescence spectrometry The average values of concentrations of V, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Mo and Pb were found as 2.7, 2.3, 12.9, 504.0, 3.6, 1.9, 2.0, 0.1 and 1.4 mg/kg, respectively. The concentration of As, Co, Cd, Sn and Hg in salt samples was observed below the detection limit. The results revealed that there is no health risk due to consumption of rock salt samples from a radiological and toxicologically point of view.