Şenpazar Alt Havzası odağında peyzaj karakter analizine sektörel yaklaşım

Abstract

Çağımızın yaşam koşullarında nüfus artışı, bilinçsiz ve yoğun kentleşme doğal ve kültürel peyzajlara zarar vermektedir. Bu sebeple korunan alanlar ve çevresindeki nitelikli kaynak değerleri bozulmaktadır. Peyzajların bozulmasının önüne geçmek, korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak amacıyla uluslararası platformda ortak yaklaşımlar benimsenmiştir. Bu yolda imzaya açılan Avrupa Peyzaj Sözleşmesi (APS) kapsamında peyzajların tanımlanması, sınıflandırılması, belirlenmesi ve yönetilmesi dayanakları bulunmaktadır. Peyzajların tanımlanması ve sınıflandırılmasının başladığı bu süreçte karakterini belirleme, değişimini takip etmede kullanılan Peyzaj Karakter Analizi (PKA) yaklaşımı dünyaca kabul görmektedir. Bu çalışma ile Türkiye'nin de taraf olduğu APS odağında Batı Karadeniz Havzasının 22 numaralı alt havzasına yönelik peyzaj planlama yaklaşımında PKA gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışmaları ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımıyla gerçekleştirilen analizler sonucunda 402 Peyzaj Birimi (PB) ve bu birimlerin her birinin tekrar sınıflandırılmasıyla 118 Peyzaj Karakter Tipi (PKT) elde edilmiştir. PKT'lerinin tekrar sınıflandırılmasıyla, doğal ve kültürel peyzaj değişkenleri ile özgün yer isimlerinden faydalanılarak isimlendirilmiş olan; Aydos Çayı Peyzajı, Aydos Kanyonu Peyzajı, Kuru Tarım Peyzajı, Küre Dağları Peyzajı ve Şenpazar Yerleşimi Peyzajı olmak üzere 5 Peyzaj Karakter Alanı (PKA) tespit edilmiştir. Değişim, baskı ve fonksiyon analizlerinin sentezlenmesiyle hazırlanan sektörel uygunluklar aracılığıyla gelişim, koruma ve yönetim stratejileri geliştirilmiştir. Sonrasında fonksiyon analizlerinin sentezlenmesiyle elde edilen peyzajın toplam fonksiyonu aracılığı ile PKT'ler sentezlenerek alan kullanım planı yorumlanmıştır.

Population growth, unconscious and intense urbanization in the living conditions of our age harms natural and cultural landscapes. For this reason, protected areas and their qualified resource values deteriorate. In order to prevent the deterioration of the landscapes, to ensure their protection and sustainable use, common approaches have been adopted at the international platform. Within the scope of the European Landscape Convention (ELC) opened for signature on this path, there are bases for the identification, classification, determination and management of landscapes. The Landscape Character Analysis (LCA) approach that is used to determine the character of landscapes and to follow their change is accepted worldwide. With this study, LCA was carried out in landscape planning approach for sub-basin No. 22 of the Western Black Sea basin with the focus of ELC, which Turkey is also a party to. As a result of analysis carried out with the field studies and Geographic Information Systems (GIS) software, 402 Landscape Units (LU) and 118 Landscape Character Types (LCT) by reclassifying each of these units were obtained. 5 Landscape Character Areas (LCA) were identified as Aydos Stream Landscape, Aydos Canyon Landscape, Dry Agriculture Landscape, Küre Mountains Landscape and Şenpazar Settlement Landscape, which were named using natural and cultural landscape variables and original place names by reclassification of LCT's. Development, protection and management strategies have been developed through sectoral conformities prepared by synthesizing change, print and function analyzes. Later, by using the total function of the landscape obtained by synthesizing the function analysis, LCT's were synthesized and the area usage plan was interpreted.