Alışveriş (çarşı) yapılarının tarihsel süreç içerisindeki gelişimi üzerine bir inceleme; Çankırı örneği

Abstract

İnsanların gündelik hayattaki birtakım ihtiyaçlarını karşılamak için birbirleriyle karşılıklı olarak yarar sağlayan ilişkilere girmeleri sonucunda ortaya çıkmış olan alışveriş eylemi, tarihsel süreç içerisinde günün şartlarına ve insanların ihtiyaçlarına göre daha düzenli mekanlara ihtiyaç duymuştur. Bu çalışmada, tarihsel değişim sürecini incelemek amacıyla, alışveriş mekanı olarak tasarlanan geleneksel Türk alışveriş mekanları; Hanlar, Arastalar, Bedestenler ve Kapalı Çarşılar ile ilgili genel tanımlar yapılmakta ve yurt içinde yer alan örnekleri plan, kesit, görünüş ve fotoğraflarla sunulmaktadır. Ayrıca, günümüz çağdaş alışveriş merkezlerinin genel tanımı yapılmakta, Dünyada, Türkiye?de ve Çankırı?daki gelişimi incelenmekte, örneklemeleriyle geleneksel alışveriş yapılarının cazibelerini kaybetme nedenleri ve çağdaş alışveriş merkezlerini ilgi odağı haline getiren unsurlara değinilmektedir.Çalışmanın son bölümünde ise çalışma bölgesi olarak seçilen Çankırı İli?nin tarihçesi, coğrafi konumu ve ticari hayatı ile ilgili özet bilgiler verilmektedir. Bu bölgedeki incelenecek alışveriş yapıları yerinde tespit edilerek, konumları vaziyet planı üzerinde işlenmiştir. Çalışma alanında yer alan geleneksel dükkanların ve şehrin yeni yerleşim merkezinde yer alan alışveriş merkezinin mimari planlama, peyzaj, kentsel donatı elamanları, dekorasyon, malzeme, iklimlendirme, çevresel etkenler ve işletme yönetimi başlıkları altında çeşitli görsellerin desteğiyle durum analizleri yapılmıştır. Bunun sonucunda da çalışma alanı olarak belirlenen Çankırı geleneksel alışveriş alanının tekrar bir cazibe merkezi haline gelmesini sağlama konusundaki eksiklikler ve çözüm önerileri tanımlanmıştır.

The action of shopping, which is formed in the result of people making mutually beneficial relationships to satisfy their some requirements in everyday life, have needed more regular spaces according to the conditions and requirements of the people in the historical process. In this work, to examine this historical process, general definitions of Khans, Ottoman bazaars, Covered bazaars which are traditional Turkish shopping spaces designed as shopping spaces are made and their samples are demonstrated with plan. section, elevation, photos in the country. Also, by making general definitions of modern malls are made; their developments in the world, Turkey and Çankırı, with their illustrations are investigated; the reasons why appeals of traditional shopping centers are losing and the facts that make contemporary malls center of interest are mentioned. In the final chapter, it is given brief information about the history, the geographical position and commercial life of Çankırı province, which is chosen as the working field. In this region, identifying shopping buildings, which will be examined, their locations have been signed on the site plan. With support of various images, the case analyses of these traditional shops in the working field and the shopping center in the new settlement center of the city have been made under the various headings concerned with planning, landscape, urban equipments, decoration, material, climating, environmental factors, and facility management. Consequently, the deficiencies and solution suggestions about providing Çankırı traditional shopping fields, which are decided as working region to become a center of interest again have been defined.