Türkiye`de Karabük Bulak Köyü ve Safranbolu`da Yörük Köyü örneğinde kırsal sit alanları koruma imar planlarının karşılaştırılması

Abstract

`Kırsal sit` ifadesi koruma kanunlarımızda yerini almıştır. Kırsal sit; yerleşme özelliği, boyutları, yerleşme dokusunu oluşturan yapıların yapı malzeme, yapı sokak ilişkileri, yönlenmesi kısaca yerleşme dokusu itibarı ile köy, bağlık ve yazlık niteliği taşıyan yerlerdir. Kırsal alan planlaması kavramı Türkiye' de son yıllarda gündeme gelmiştir.Kırsal sit kavramı 1964 Venedik Tüzüğünde tanımlar kısmında yer almaktadır. Ayrıca; 2013 yılında ICOMOS Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesinde; `Kırsal Sit; yerleşim düzeni, yapım tekniği ve tasarımıyla yerelin ürünü olan yapıların, yol, meydan, tarım alanı vb. öğelerle birleşerek oluşturduğu, korunacak değerler taşıyan kırsal alanlardır`.Bu çalışmada, Türkiye'de kırsal nitelikteki korunması gerekli alanlarda korumacılığın gerek yasal zemini gerekse de bu yasal zeminin uygulama yaptırımları Türkiye ölçeğinde ve Karabük Bulak Köyü ve Safranbolu Yörük Köyü özelinde irdelenecektir. Öncelikle koruma bilincinin korunması gerekli kırsal alanlarda yaygınlaşması ve geleneksel kültürün devamlılığı hedeflenmektedir. Kırsal miras alanları, günümüzde yasal olarak korunan alanlar olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda kırsal alan planlaması koruma süreçleri, politikaları ve meşruiyeti; kamu yararı adına mülkiyet haklarının kısıtlandığı alanlarda önem arz eder. Koruma amaçlı imar planları ve etkilediği miras alanların planlama süreci, kısıtlılık durum ve kararları sebebi ile alanda meskun halkın talepleri, koruma - kullanma dengesi alanda kurulmalıdır. Bu çerçevede, korunması gerekli kırsal sit alanlarını barındıran Bulak ve Yörük köylerinin, Safranbolu Belediyesi ve Safranbolu Kaymakamlığı ile Karabük Valiliği'nin ulusal–bölgesel ölçekte kurduğu ortaklıkların, UNESCO gibi uluslararası kurum ya da ortaklıklar/birlikler eşliğinde küresel düzleme taşınması, yerleşmenin küresel düzeyde markalaşma ve tanınırlık–bilinirlik süreçlerine önemli katkılar sağlayacaktır. Çalışma; Bulak Köyü ve Yörük Köyü yerleşmelerini yazılı–sözel ve görsel kaynaklar kullanılarak yerleşmelerin mekânsal karakteristik ve işlevsel kimlik değerlerinin tanımlanmasını sağlayacaktır.

`Rural site` expression has taken part in our preservation laws. Rural site are the places having the characteristics of villages, vineyards and summer resorts in respect of settlement feature, dimensions, structure material of the buildings constituting the settlement pattern, building street relations, orientation, in short the settlement pattern. The concept of rural planning has been raised in recent years in Turkey.Rural site concept has been included in definitions sections of 1964 Venice Charter. Furthermore; in ICOMOS Turkey Declaration of Architectural Heritage Conservation in 2013; `Rural Site; are rural areas bearing values to be preserved, which are formed through combination with elements such as buildings, roads, squares, agricultural field etc., resulting from the locality with its settlement layout, construction technique and design.` In this study, both legal ground of the protectionism in the areas required to be preserved in the rural nature in Turkey and the implementation sanctions of this legal ground will be examined thoroughly across Turkey and with respect to Karabük Bulak Village and Safranbolu Yörük Village. As a matter of priority, the prevalence of protection awareness in the rural areas required to be preserved and the continuity of traditional culture are aimed. Today, rural heritage sites are considered as legally protected areas. In this context, rural area planning protection processes, policies and legitimacy; are important in the areas where property rights are restricted on behalf of public interest. Demands of the people residing in the area, preservation – usage balance must be set on the grounds of restriction status and decisions, reconstruction plans for conservation and planning process of heritage areas affected. Within this framework, taking Bulak and Yörük villages, which are containing rural sites required to be protected, the partnerships established on national-regional scale by Safranbolu Municipality and Safranbolu District Governorship and Karabük Governorship, to global stage in company with international institutions such as UNESCO or partnerships/unions, will contribute significantly to global recognition-reputation and branding of the settlement. This study is going to ensure identification of spatial characteristics and functional identity values of settlements by utilizing written-verbal and visual resources for Bulak and Yörük village settlements.