Azerbaycan Türkçesindeki kişi adları ve kişi adlarının veriliş çeşitliliği

Abstract

Yapılan bu Yüksek Lisans tez çalışmasında ?Nizami XUDİYEV'in Azerbaycan Antroponimlerinin Teşekkülü ve İnkişafı, Baki ? 2005? adlı eser Azerbaycan Türkçesinden, Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Türkiye Türkçesine aktarılan adı geçen eserin sonunda bulunan yaklaşık olarak 1306 adet erkek adı, 931 adet de kadın adı olmak üzere toplamda 2237 adet kişi adı bulunmaktadır. Eserde bulunan bu kişi adları kökeni, anlamları ve veriliş çeşitliliği ile ilgili olarak ele alınıp incelenmiştir.İncelenen erkek adlarında yaklaşık olarak 541 adet Arapça, 181 adet Türkçe, 147 adet de Farsça ad mevcuttur. Erkek adlarında Arapça, Türkçe ve Farsça adların yanında ayrıca İbranice, Almanca, Rumca, Tatarca, Yunanca, İngilizce, Rusça, Latince adlarda bulunmakta, ama bunların sayısı oldukça sınırlıdır. Erkek adlarında karşımıza çıkan birleşik adlar ise; Ar.+Ar., Ar.+T., Ar.+Far., T.+T., T.+Ar., T.+Far., Far.+Far., Far.+Ar., Far.+T., İbr.+T., İbr.+Ar., T. ve Far., Far. ve İbr.'dir.İncelenen kadın adlarında da yaklaşık olarak 349 adet Arapça, 125 adet Türkçe ve 173 adet de Farsça ad bulunmaktadır. Kadın adlarında Arapça, Türkçe ve Farsça adların yanında ayrıca İbranice, Yunanca, İngilizce, Fransızca, Latince ve Bulgarca adlar da mevcuttur, fakat sayıları oldukça sınırlıdır. Kadın adlarında karşımıza çıkan birleşik adlar ise; Ar.+Ar., Ar.+T., Ar.+Far., T.+T., T.+Ar., T.+Far., Far.+Far., Far.+Ar., Far..+T., İbr.+T., Yun.+T.'dir.Nizami XUDİYEV'in adı geçen eserde Azerbaycan Türklerinde ad verme geleneği ve kişi adlarının veriliş çeşitliliği hakkında bilgiler vermektedir. Bu çalışmayla elde edinilen bilgilerle Türkiye ve Azerbaycan'da ad verme geleneğinde birçok ortak özelliğin bulunduğu tespit edilmiştir. Aynı soydan gelen bu Türk topluluklarının ortak geçmiş kültürünün bir sonucu olarak aynı ad verme geleneğinin ve aynı ad veriliş çeşitliliğinin kullanıldığı görülmektedir.ANAHTAR KELİMELER: Adbilim, Kişi Adları, Ad verme, Gelenek, Türk, Azerbaycan.

In this higher graduation written study, the work of art `Azerbaycan Antroponimlerinin Teşekkülü ve İnkişafı? by Nizami XUDIYEV, was translated into Turkish from Azeabaijan Turkish. Approximately 1306 masculine names and 931 feminine names in total 2237 names, which are available at the end of this work of art, were transferred into Turkish. These names, which are in the work of art, were handled and analysed related to their stems, meanings and variety of their usage.Approximately 541 Arabic names,181 Turkish names and 147 Persian names are available in the masculine names analysed. There are Hebrew, German, Greek, Tatar, English, Russian and Latin names together with Arabic, Turkish and Persian names in masculine names but the number of these names is rather limited. The combined names we face in the masculine names are; Ar.+Ar., Ar.+T., Ar.+Per., T.+T., T.+Ar., T.+Per., Per.+Per., Per.+Ar., Per.+T.., Heb.+T., Heb.+Ar., T.+Per., Per.+Heb.In the feminine names analysed, there are approximately 349 Arabic,125 Turkish and 173 Persian names. Hebrew, Greeek, English, French, Latin and Bulgarian names are also avaiable together with Arabic, Turkish and Persian names in feminine names but the number of these is rather limited. The combined names we face in the feminine names are; Ar.+Ar., Ar.+T., Ar.+Per., T.+T., T.+Ar., T.+Per., Per.+Per., Per.+Ar., Per.+T., Heb.+T., Gre.+T.Some information is given related to naming custom, the variation of naming of Azerbaijan Turks in the work of art by Nizami XUDİYEV mentioned. It was fixed with the results of this study that there are many common points in the Turkish and Azerbaijan naming customs. It can easily be seen that these Turkish societies coming from the same race use the same naming customs and the same naming varieties as a result of common past culture.ABBREVİATİONS: T. ? TURKISH; AR. ? ARABIC; PER. ? PERSIAN; HEB. ? HEBREW; GRE. ? GREEK.KEY WORDS: Onomastics, The Names Of People, Entitlement, Tradition, Turkish, Azerbaijan.