Türkiye`nin bölgesel güç olabilirliğinin dış ekonomik ilişkiler ve dış politika bağlamında analizi (2000-2011)

Abstract

Soğuk Savaş döneminde Kuzey Atlantik İttifakı (NATO)'nın kanat ülkesi konumunda bulunan Türkiye'nin uluslararası alanda hareket kabiliyeti sınırlıydı. Bunun yanında, Türkiye'nin 1980 yılına kadar ekonomide dışa kapalı, ithal ikameci politikalar benimsemesi de ülkeyi ekonomik olarak uluslararası sistemden soyutlamıştır. Türkiye'nin 1980 yılında ekonomisini serbestleştirmeye yönelik attığı adımlar, Sovyetler Birliği'nin 1991 yılında dağılmasıyla küresel düzeyde meydana getirdiği etkilerle birleşince, Türkiye, gerek bölgesel gerekse küresel düzeyde politika üretebilme imkânına kavuşmuştur.Türkiye, kuruluşundan günümüze kadar dış politikasını Batı'ya endeksli bir biçimde yürüttüğü için özellikle Soğuk Savaş döneminde, yakın coğrafyasındaki ülkelerle siyasi ve iktisadi ilişkileri sınırlı düzeyde kalmıştır. Türkiye, her ne kadar 1990'lı yıllarda yakın çevresindeki coğrafyada etkinlik kurma gayretinde (başka bir anlatımla, bölgesel bir güç olmak) olmuşsa da bu dönemde, içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklar buna engel olmuştur. Nihayetinde Türkiye'nin hem siyaseten hem de ekonomik olarak istikrara kavuştuğu 2000 yılı sonrası dönemde, bölgesel güç olabilirliği yeniden gündeme gelmiştir.Bu bağlamda, gerçekleştirilmiş olan bu çalışma, Türkiye'nin 2000 yılı sonrası dönemde bölgesel güç olabilirliğinin tespitine yöneliktir. Türkiye'nin hem dış politikasının hem de dış ekonomik ilişkilerinin incelenmesi, bu çalışmanın temel konusudur. Bu bağlamda, Türkiye'nin kuruluşundan günümüze kadar izlemiş olduğu dış politika incelendikten sonra, uluslararası arenada büyük oyuncular olarak tabir edilen ülkelerle ve yakın çevresindeki ülkelerle olan dış ekonomik ilişkileri analiz edilmiştir. Ardından Türkiye'nin yakın çevresindeki ülkelerin dış ticaretindeki yeri, büyük oyuncularla karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.Çalışmanın sonucunda, Türkiye'nin dış politika bağlamında bölgesel etki alanını genişlettiği, ancak yakın çevresindeki ülkelerle olan dış ekonomik ilişkilerinin, bölgesel güç olma iddiasında olan bir ülke için genel olarak yeterli düzeyde olmadığı kanaatine varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Bölgesel Güç, Türkiye, 2000'li Yıllar, Dış Politika, Dış Ekonomik İlişkiler.

The mobility of Turkey, which was the front-line country in the NATO during the cold war, was very low in the international system. In addition, because the Turkish economy was a closed economy and the import-substitution economic policies were carried out until the 1980s, the international system isolated Turkey. Both the reforms aimed at liberalizing the economy in the early 1980s and the disintegration of the Soviet Union in 1991 enabled Turkey to produce new policies in the regional and international scale.Because of the fact that Turkey, since its foundation, has implemented its foreign policies by considering the western world, the politic and economic relations of Turkey in the nearby geography maintained in the low level. In the 1990s, even though Turkey attempted to establish a power field in the nearby geography, the politic and economic instabilities did not allow Turkey for establishing such a power field. Eventually, following the political and economic stability in the early 2000s, the state of Turkey?s regional power became one of the main discussion topics in the international political debates and studies.In this context, the aim of this thesis is to investigate that whether Turkey has been becoming a regional power after the year of 2000. To this end, both foreign policy and economic relations of Turkey will be investigated across the study. First, the foreign policy of Turkey since its foundation will be examined. Second, foreign economic relationships of the country with the countries, which are called the big players in the international arena, and with countries in the nearby geography will be analyzed. Third, the share of Turkey in the foreign trade of the nearby countries will be examined in order to make a detailed investigation.At the end of the study, it is concluded that although Turkey enhanced its regional spheres of influences in the context of foreign policy, its foreign economic relations with other countries in the nearby geography are not enough for a country that wants to become a regional power.Key Words: Turkey, Regional Power, the 2000s, Foreign Policy, Foreign Economic Relations.