1923 - 1938 yılları arası Kars Milletvekilleri ve meclis faaliyetleri

Abstract

Bu çalışmada, 29 Ekim 1923 Cumhuriyet?in ilanından 10 Kasım 1938 Mustafa Kemal Atatürk?ün ölümü arasına kadar olan zamanda TBMM?de milletvekilliği yapan Kars Milletvekillerinin mecliste yaptıkları faaliyetler araştırılmıştır. Çalışmamız; Giriş kısmından başka üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, 1918 ? 1920 yılları arasında Kars?taki siyasal ve sosyal yapı incelenmiştir. Özellikle Mondros Ateşkes Antlaşması?nın ardından bölgede başlayan bağımsızlık hareketlerine ve yaşanan güç mücadelelerine önemli bir yer verilmiştir. Çalışmamızın birinci bölümü, ? Kars?ta Siyasal Hayat ( 23 Nisan 1920 ? 29 Ekim 1923 ) ? başlığı altında ele alınmıştır. Bölümde, TBMM?nin açılması; Şark Harekâtı; Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşmaları ile Kars?ın Anavatan?a katılması ile bu dönemde Kars?ta meydana gelen önemli bir takım siyasal olaylar incelenmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümü; ? Türkiye?de ve Kars?ta Siyasal Hayat ( 29 Ekim 1923 ? 10 Kasım 1938 ) ? başlığı altında ele alınmıştır. Bu bölümde Cumhuriyet?in ilanından sonra TBMM?de kurulan Cumhuriyet Halk Partisi, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi ve Serbest Cumhuriyet Partisi?nin kuruluşları, birbirleriyle olan mücadeleleri ve çok partili rejime geçme çabalarının sonuçları; 1923 ? 1938 yılları arasında Kars?ta da yaşanan önemli siyasal ve sosyal olaylar incelenmiştir. Çalışmamızın üçüncü bölümü, ? Kars Milletvekilleri ve Meclis Faaliyetleri ( 29 Ekim 1923 ? 10 Kasım 1938 ) ? başlığı altında incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, bu dönemde TBMM?de Kars Milletvekilliği yapan 14 milletvekili tespit edilmiştir. Bu 14 milletvekilinin kısa özgeçmişleri ve TBMM?de yapmış oldukları çalışmalar araştırılmıştır. Kars ve çevresinin tarihi, Türkiye?de ve Kars?ta yaşanan siyasal olaylar incelenirken; bilimsel önemi olan kitaplar, anılar ile makaleler, tezler ve arşiv belgelerinden faydalanılmıştır. Milletvekillerinin faaliyetleri incelenirken TBMM meclis tutanakları ve TBMM Arşivinden elde edilen belgeler esas alınmıştır. Araştırma konusu olan milletvekilleri dönemleri dikkate alınarak sıralanmış, dönemleri içerisinde ise alfabetik sıraya göre incelenmiştir. Konular kişi bazında tasnif edilmiş ve milletvekillerinin çalışmaları aktarılırken konu içerisinde kronolojik sıra dikkate alınmıştır. Çalışmada, Kars halkının Milli Mücadele öncesi ve sonrasında yapmış olduğu askeri ve siyasi mücadelelerle bağımsızlıklarına düşkünlüklerini ve kendilerini Anadolu?nun ayrılmaz bir parçası olarak gördüklerini anlamaktayız. Kars Milletvekillerinin, TBMM?de yapmış oldukları çalışmalarla yeni kurulan Cumhuriyet ve onun kurumlarının oluşmasında önemli bir rol oynadıkları görülmüştür.ANAHTAR KELİMELER: Kars, Elviye ? i Selase, Cenubî Garbî Kafkas Hükümeti, Milli Mücadele, TBMM, Kars Milletvekilleri

In this study, from the declaration of the republic 29 October 1923 up to the time death of Mustafa Kemal Atatürk 10 November 1938, the activities of Kars Deputies which were done in parliement have been searched. Our study consists of three parts other than the Introduction.In the Introduction, between 1918 and 1920, political and social structure in Kars has been examined. Especially, we have placed great importance on the liberation movements and struggles of power began in the region after the Mondros Armistice. The first part of this study was discussed under the title of `Political life in Kars (23 April 1920- 29 October 1923). In this section, The opening of Parliament, Orient Operation, The treaties of Gyumri, Moscow and Kars, Joining of Kars to Motherland and a number of political events that occured in this period were examined. The second part of this study has been discussed under the title of `Political Life in Turkey and Kars (29 October 1923 - 10 November 1938)` In this chapter, The Republican People's Party that was established in the Parliament after the proclamation of the republic, The foundations and struggles of Progressive Republican Party and the Liberal Republican Party, and the results of efforts to pass a multi-party regime; The major political and social events experienced in Kars between 1923-1938 have been examined. The third part of this study has been examined under the title of `Kars MPs and Parliamentary Activities (29 October 1923 - 10 November 1938)` As a result of the study, during this period, 14 Mps have been identified who were deputies of Kars in Turkish Grand National Assembly. The studies and short biographies of these 14 deputies have been investigated.While the history of Kars and its surrounding and political events experienced in Turkey and Kars were being examined, scientific books, memories, articles, theses and archival documents have been utilized. While examining the activities of MPs, the minutes of Turkish Grand National Assembly and documents obtained from the Turkish Grand National Assembly Archives have been taken into consideration. MPs who are the subject of research, ranked considering their periods and they are also examined in alphabetical order in their periods. Subjects were classified in person, and while the studies of MPs were being transferred, chronological order was taken into account. In this study, we see that people of Kars see themselves as an integral part of Anatolia and we see their fondness of freedom by looking their struggles both in political and military area.It has been observed that Kars MPs played an important role in the formation of the Republic and its institutions with the studies that they have made in Turkish Grand National Assembly.KEY WORDS: Kars, Elviye ? i Selase, the South West Caucasian Government, the National Struggle, the Grand National Assembly Of Turkey, MPs of Kars.