19. yüzyılın ikinci yarısında Çukurova bölgesinde eşkiyalık faaliyetleri

Abstract

Bu çalışmada; XIX. yüzyılın ikinci yarısında, Çukurova Bölgesi'nde gerçekleşen eşkıyalık olayları ve bu olayların etkileri incelenmiştir. Çalışma, elde edilen bilgiler doğrultusunda eşkıyalığın, XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar olan aşamalarını aktarmıştır.Çukurova Bölgesi'nde hüküm süren Ramazanoğlu Beyliği'ni hâkimiyetine alan Osmanlı Devleti, Çukurova Bölgesi'nin hâkimi durumuna gelmiştir. İlk dönemlerde bölgede, iç işlerinde beyliğin iktidarı sürmekteyken ilerleyen yıllarda, Osmanlı Devleti bölgeye tamamen hâkim olmaya başlamıştı. Ramazanoğlu Beyliği'nin tamamen ortadan kalkması devletin, bölgede kendi siyasetini uygulamasını da kolaylaştırmıştır. XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ciddi anlamda isyanlar ortaya çıkmış, üç kıtaya hâkim olan Osmanlı Devleti, içten yara almaya başlamıştı. İsyanlar, devleti yıpratmış, yıpranan devlet reayaya yüklenmiş ve bunun neticesi olarak da başına buyruk olan aşiretlerin eşkıyalıkları baş göstermiştir. Bu araştırmada ilk olarak, Çukurova Bölgesi'nde hangi kavimlerin ya da imparatorlukların hüküm sürdüğü incelenmiştir. Bölgenin, Osmanlı hâkimiyetine girmesi ve girdikten sonraki durumlarına değinilmiştir. Daha sonra, bu bölgede yer alan aşiretler ve yaşadıkları yöreler açıklanmıştır. Eşkıyalığın ortaya çıkmasına neden olan siyasi ve toplumsal durum ile hangi şartlarda doğmuş olduğu, bölgede gerçekleşen eşkıyalığın hangi aşiretler tarafından ne şekilde yapıldığını kaynak ve belgelerle aktarılmaya çalışılmıştır. Son olarak eşkıyalığın sonuçlarından bahsedilmiştir. XIX. yüzyılın ikinci yarısından sonra, devlet politikası direk olarak eşkıyalık üzerinde yoğunlaşmış, eşkıyalığın ortadan kaldırılması için alınan tedbirlere değinilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çukurova, Eşkıyalık, Aşiret, İsyan, Fırka-i İslâhiye.

In this study, the second half of the 19th century, banditry events that took place in Cukurova region and the effects of these events were examined. According to the information which obtained in this study, banditry stages that until the second half of the 19th century were transferred. Ottoman Empire that dominated Ramazanoglu Seigniory which reigned in Cukurova region, ruled over the Cukurova region. At first, this banditry was determinant in the interior of this region, afterwards Ottoman was completely dominant to the region. Thanks to disappearance of Ramazan Seigniory, Government applied own politics easily too. Since the second half of the 16th century, serious rebellions emerged that was damaged Ottoman State which dominated to the three continents. Rebellions weakened the government, and weakened government forced to the people, and as a result of this, began banditry of unamenable tribes. In this research, first of all, were analyzed that which empires and tribes inhabit in Cukurova region and were mentioned duration of Ottoman Empire's domination in this region and next states. Afterwards, tribes who live in this area and region where they live are explained. Political and social conditions that cause the emergence of banditry, and the banditry occurred at this region by which tribes and how it done, has been tried to transfer with resources and documents. Finally, results of banditry has mentioned. After the second half of the 19th century, government policy focused on banditry directly, and was dealed for precaution of banditry. Keywords: Cukurova, Banditry, Tribe, Rebellion, Islahiye Organization.