19. ve 20. yüzyıllarda Azerbaycan şiirlerinde aşk ve aşık sıfatlarının incelenmesi

Abstract

19. ve 20. Yüzyıllar Azerbaycan edebiyatının uyanma, dünyayı tanıma, silkinip şahsiyetini arama ve bulma devirleridir. Bu dönemlerde Azeri edebiyatı bir yandan Türkiye diğer yandan da Rusya'daki edebi hareketlerin, siyasi gelişmelerin tesiri altındadır. Şairlerin, yazarların sosyal hayattaki rolünün ve öneminin artması, yalnız kendi his ve düşüncelerinin değil, halkın fikir ve arzularının da sözcülüğünü üstlenmesi bu devre rastlamıştır. Azerbaycan halkının hayatında baş gösteren önemli değişiklikler; ülkenin Rus işgaline uğraması, milli istiklal mücadelesi, eğitim seferberliği ve uygar dünyanın üyesi olma ideali, her türlü zulme karşı direnme vb. gibi, toplum gündemini sürekli meşgul eden konular şiirlerde sık sık ele alınmaktaydı.Ancak bunun yanı sıra insanoğlunun vazgeçilmezi olan, hayatına anlam katan aşk da Azerbaycan şairlerinin şiirlerini bu dönemde süslemekteydi. Çünkü aşk her dönem insanoğlunun yaşama sebebi yaradılış gayesi olmuştur. Aşk yaratılmış tüm varlıkların birliğe dönüş sebebidir. Aşkın ilkesinde birlikte olmak, birlik amacı vardır. Şairler şiirlerinde kimi zaman ilahi olan aşklarını kimi zaman vatanlarına kimi zaman ise sevgiliye olan aşklarını dile getirmişlerdir. Aşklarını anlatırken sevgilerinin yüceliğini göstermek ya da yaşadıkları aşktan dolayı düştükleri durumu anlatabilmek adına sıfatlardan yararlanmışlardır. Bu sıfatlar bazen aşıkların çektiği acıları bazen sevgilinin güzelliğini bazen de aşklarının ne denli büyük olduğunu anlatan betimlemeler olarak karşımıza çıkmaktadır. ANAHTAR KELİMELER: Aşk, aşık, Azerbaycan edebiyatı, Azerbaycan şiiri, sıfat.

19th and 20th centuries are periods of recoiling and awakening, perceiving the world, searching and finding Azerbaijan literary itself. Azerbaijani literature of this period was under the influence of political developments and literary movement in Turkey and Russia. İn this period were stumbled upon increasing role and importance poets' and writers' social life, they began describing not only their own feelings and thoughts, also people's ideas and desires. As a usually often been dealt topics in poetry were important changes in the life of Azerbaijan people, invasion of the country by Russia, the struggle for national independence, education campaign, the idea of being a member of the civilized world, resist against all kinds of persecution etc continuous concerns of the society agenda. As well as indispensable notion love, what added meaning to mankind's life, was embellishing Azerbaijanian poets' poems. Because love is a forever reason mankind's living and purpose of creation. Love is a reason of return all creations to unity. The aim of love is being together and alliance. Sometimes poets articulated their divine love, patriotism and own love feeling to sweethearts. While describing glory, condition, quality of their lovers poets used adjectives in order to explain the situation they found themselves. These adjectives sometimes are countering for showing the suffering of lovers, sometimes for exposing beauty of sweetheart, and sometimes for describing greatness of their loves.Keywords: love, lover, adjective, Azerbaijani literature, Azerbaijan poetry