Tuj kuzularında erken sütten kesmenin büyüme performansı ve gelişme özellikleri üzerine etkisi

Abstract

34 6. ÖZET Bu çalışmada Tuj kuzularını farklı zamanda erken sütten kesmenin büyüme ve gelişme üzerine etkisi incelenmiştir. Çalışmanın materyalini Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Uygulama ve Araştırma Çiftliğinde bulunan 66 kuzu teşkil etmiştir. Kuzular üç gruba ayrılmış ve bu gruplardan I. grup 30 günlük iken analarından ayrılan kuzular; II. grup 60 günlük olduklarında analanndan ayrılmış olan kuzular; İÜ. grup ise çalışmanın sürdüğü 10 hafta boyunca analarını emen kuzulardan oluşmuştur. Çevresel faktörlerin (sütten kesme zamanı, doğum tipi, ana yaşı) doğum ağırlığı, 5. hafta, 6. hafta,..., 14. hafta ağırlıklarına etkisi incelenmiştir. Doğum ağırlığına doğum tipinin etkisi çok önemli bulunmuştur (PO.01). Cinsiyet ve ana yaşının etkisi ise önemsiz bulunmuştur (P>0.05). Canlı ağırlık üzerine cinsiyetin etkisi 6. hafta önemli, 7. hafta çok önemli (PO.01), diğer haftalar önemsiz bulunmuştur. Canlı ağırlık üzerine doğum tipinin etkisi çalışmanın sürdüğü 10 hafta boyunca önemli ve çok önemli olmuştur (P<0.01 ve PO.05). Canlı ağırlık üzerine ana yaşının etkisi 5. haftadan itibaren 14. haftaya kadar önemsiz olduğu tespit edilmiştir (P>0.05). Canlı ağırlık üzerine grubun etkisi 5., 6., 7., 8., 9. haftalarda önemsiz (P>0.05), 10, 11., 12., 13., 14. haftalarda çok önemli olmuştur (PO.01). Kuzuların ayrıca günlük canlı ağırlık artışları ve yemden yararlanma derecelerine bakılmıştır. Günlük canlı ağırlık artışları üzerine grubun etkisi 45-60. günler arasında önemli (PO.05), 60-75. günler arsında çok önemli (PO.01) ve 75- 97. günler arasında ise önemli bulunmuştur (PO.05). Yemden yararlanma da ise gruplar arasında istatistiksel anlamda herhangi bir fark bulunamamıştır (P>0.05).35 Kuzuların gelişme özellikleri üzerine; 5. haftada, 8. haftada ve 11. haftada olmak üzere toplam üç defa vücut ölçülerine bakılmıştır. 5. hafta ölçülerine baktığımızda vücut uzunluğuna doğum tipinin etkisi önemli (P<0.05), grup, cinsiyet ve ana yaşının etkisinin önemsiz olduğu görülmüştür. 8. hafta ölçülerinde vücut uzunluğuna grup, cinsiyet, doğum tipi ve ana yaşının etkisi önemsiz bulunmuştur (P>0.05). Son ölçümler 11. haftada alınmıştır. Vücut uzunluğunun üçüncü ölçümünde vücut uzunluğuna grubun etkisi çok önemli (P<0.01) cinsiyet, doğum tipi ve ana yaşının etkisi ise önemsiz olmuştur (P>0.05). Bu araştırmada 60 günlük iken sütten ayrılan kuzular, analarını devamlı emen kuzulara göre daha iyi büyüme performansı ve gelişme özellikleri gösterdiği tespit edilmiştir. Erken sütten kesme ile koyunlardan daha fazla süt elde edilebilir ve böylece sütten elde edilen gelir kesif yem ve işçilik masraflarından daha fazla olabilir. Tabii koyun sütü de hakkettiği fiyattan pazarlanmalıdır. Buna göre Tuj ırkı kuzuları büyütmede erken sütten kesmenin uygun olacağı sonucuna varılmıştır.

36 7. SUMMARY In this study the effect of early weaning in growth performance and was investigated in Tuj (Tushin) lambs. The study materials was consisted of 66 lambs kept at the applied and research farm, Kafkas Üniversty. Lambs were divided into 3 groups and I. group was weaned at the age of 30 days, II. group was weaned at age of 60 days and while III. group included lambs that sucked their mothers throughout the 10 weeks of study. The effect of environmental factors on birth weight on measurements 5., 6.,...,14. weeks weights were observed. It was found that the effects of the birth type on the birth weight was statisticaly significant (PO.01), but sex and the age of dam were insignificant (P>0.05). The effect of sex on the body weight was statisticaly significant at the 6th week, higly significant at the 7th week (P<0.01), but it was not significant at other weeks. The effect of birth type on the body weight was significant (PO.05 and PO.01) during 10 week study. The effect of dam age on the body weight was not significant for all traits for the period of study (P>0.05). The effect of weaning at different ages on the body weight was insignificant at the weeks of 5-9 (P>0.05), whereas it was highly significant at weeks of 10-14 (PO.01). Daily increase in body weight and the feed conversion usage in these lambs were also studied. The effect of weaning at different ages on daily increase in body weight was found significant between 45-60 days, highly significant between 60-75 days and significant between 75-97 days (PO.01). There was statisticaly significant differences in the feed conversion usage between groups (P>0.05). The features of growing in lambs associated with body size were measured three times at the 5th, and the 1 1th weeks. When looked at measurement at the 5th37 week, the effects of birth type on body length was significant (PO.05), but not in group, sex birth type and the dam age on the length of the lambs were found insignificant (P>0.05). Final measurement was recorded at the 1 1th week. In the 3rd measurement of the body length, the effect of groups on the body length was observed highly significant (p<0.01), but sex, birth type and the dam age all were not significant (p>0.05). In this study, 60 day-old lambs weaned showed better growth performance and features of development than lambs sucked uninterruptly their mother. More milk can be obtained from the sheep, which her lambs weaned early. The income due to milk yield may be more than the expenses of concentrated feed and labour. Surely, sheep milk should be marketed for accurate price. According to the findings, it was concluded that early weaned in Tuj breed lambs could be appropriate and feasible.