Kars yöresinde bal arılarında (Apis mellifera) nosemosis`in yaygınlığı

Abstract

Kars Yöresindeki Bal Anlarında Nosemosis' in Yaygınlığı Türkiye' de arıcılığın yaygın olarak yapıldığı Kuzey Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan Kars ve çevresindeki bal arılarında (Apis mellifera) Nosema apis' in neden olduğu nosemosis' in prevalansını saptamak amacıyla araştırma yapılmıştır. Bu amaçla, Kars il merkezi ve bu ile bağlı 7 ilçe olmak üzere toplam 8 ana yerleşim yeri odak olarak belirlenmiştir. Yerleşim yerleri sınırları içinde bulunan ve tesadüfen seçilen 50 arılıktan arı numuneleri alınmıştır. Belirlenen arılıklar Mayıs 2001- Eylül 2002 tarihleri arasında olmak üzere bir kez ziyaret edilmiştir. Arılıklardaki toplam 1892 koloniden rastgele seçilen 343 (% 18.13) arı kovanından arı örnekleri alınmıştır. Alınan arı materyalleri ayrı ayrı olarak poşetler içinde laboratuara getirilmiştir. İlk olarak arı numunelerinin son abdomen halkası bir pens ile çekilerek bağırsaklar dışarı çıkarılmıştır. Bağırsaklar önce makroskobik olarak incelenmiş ve daha sonra bir havanda serum fizyolojik içinde ezilerek %1' lik safranin ile boyanmıştır. Hazırlanan bu preparatlar Nosema apis sporları yönünden incelenmiştir. Kars yöresinde nosemosis yönünden incelenen 343 bal arısı kovanının 54 (% 15. 74)' ünde Nosema apis sporları saptanmıştır. Araştırmanın yürütüldüğü 8 ana yerleşim biriminin 7 (% 87. 50)' si ile örnek alınan arılığın 20 (% 40. 0)' inin Nosema apis sporları ile bulaşık olduğu belirlenmiştir. Muayene edilen kovan sayıları dikkate alındığında nosemosis' in yaygınlığı; Kağızman' da % 28. 0, Selim' de % 20. 69, Kars Merkez' de % 18. 56, Susuz' da % 18. 33, Digor` da % 15. 79, Arpaçay' da % 13. 04 ve Akyaka' da % 6. 82 olarak bulunmuşken Sarıkamış ilçesinde enfeksiyona rastlanmamıştır. Ayrıca bir arılıktaki (Susuz-Alçılı-1) iki kolonide klinik olarakda nosemosis tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Nosema apis, yaygınlık, bal arısı, hastalık

The Prevalence of Nosemosis in Honey Bee in the Province of Kars This study was carried out to determine the prevalence of Nosema apis in honey bees (Apis mellifera) in the province of Kars which is located in North Eastern Anatolia and is one of the mojor honey bee breeding areas in Turkey. A total of 50 apiares were selected at random in Kars city and 7 surrounding towns, and each was visited once in the period May 2001 to September 2002. From amongst the total at 1892 colonies, bee samples were randomly selected from 343 (18.13 %) colonies and the materials from each were taken in separate bags to the laboratory. The last abdominal terget of the bee samples was pulled out with a pincer to reveal the intestines which were examined macroscopically. The intestines were then crushed in physiologic saline in a mortor, smeared onto slides, stained with 1 % safranine and examined under a light microscope for Nosema apis spores. Nosema apis spores were found in 54 (15. 74 %) of the 343 bee collonies examined in Kars province. Seven (87. 50 %) out of the 8 main sites studied and 20 (40 %) out of 50 apiaries were found to be contaminated by Nosema apis spores. In each of the main sites, the prevalence of nosemosis amongst the colonies was found to be as fallows: Kağızman (28 %), Selim (20. 69 %), Kars Merkez (18. 56 %), Susuz (18. 33 %), Digor (15. 79 %), Arpaçay (13. 04 %), Akyaka (6. 82 %) and Sarıkamış (0 %). Moreover, in 2 colonies at 1 apiary (Susuz- Alçılı- 1) clinical nosemosis was observed.Keywords: Nosema apis, prevalence, honey bee, disease