Kazlarda farklı besi yöntemlerinin besi performansı ve kesim-karkas özellikleri üzerine etkisi ile ekonomik analizi

Abstract

Araştırmanın hayvan materyalini Kars ve çevresinde yetiştiriciliği yapılan toplam 120 adet karışık cinsiyette kaz civcivleri oluşturmuştur. Kaz civcivleri işletmeye getirildikten sonra kanat numaraları takılıp tartılmışlardır. Ardından hassas örnekleme metodu ile 4 grup olacak şekilde gruplandırılmışlardır. Civcivlerin cinsiyetlerine bakılmaksızın ilk 4 hafta birlikte, 5 ve 6. haftalarda ise gruplarda 2949 ME, kcal/kg enerji ve % 21.32 oranında ham protein içeren başlangıç yemi kullanılarak ad libitum olarak beslenmişledir. Altıncı haftadan itibaren yem, mera + arpa, mera + yem ve mera olacak şekilde 16. haftaya kadar 4 grup oluşturulmuştur. Kazlar her hafta 0.01 g hassasiyete sahip hassas terazi ile tartılmışlardır. Çıkım ağırlık ortalamaları 92.71 g, 16. hafta ağırlık ortalamaları ise canlı ağırlıkları 4132.34 g olarak belirlenmiştir. Tüm haftalarda erkek kazların ağırlıkları, dişi kazların ağırlıklarından daha yüksek bulunmuştur. Yem, mera + arpa, mera + yem ve mera gruplarının 16. hafta canlı ağırlıkları sırası ile 4209.75, 4108.09, 4239.90 ve 3971.62 olarak tespit edilmiştir (P<0.01). En yüksek günlük canlı ağırlık artışları; yem ve mera + yem gruplarında 5-6. haftada (76.73 g ve 74.90 g), mera + arpa grubunda 3-4. haftada (75.09 g), mera grubunda ise 4-5. haftada (75.12 g) tespit edilmiştir. En yüksek canlı ağırlık artış ortalamasının erkeklerde 5-6. haftada (79.24 g), dişilerde ise 4-5. haftada (68.75 g) gerçekleştiği belirlenmiştir. Yem, mera + arpa, mera + yem gruplarında genel günlük canlı ağırlık artış ortalamaları sırayla 39.81, 37.46 ve 39.90 g; ortalama günlük yem tüketimleri sırayla 426.95, 207.99 ve 200.76 g; yemden yararlanma oranları ise sırayla 10.72, 5.55 ve 5.03 olarak saptanmıştır.Tüm çalışma gruplarından 16. haftanın sonunda 6'sı erkek 6'sı dişi olmak üzere 12 adet, toplamda ise 48 adet kaz kesilerek kesim ve karkas özellikleri belirlenmiştir. Gruplar arasında; baş (P<0.001), bağırsak (P<0.01), boyun (P<0.01), kanat (P<0.05), but (P<0.05), iç yağ (P<0.01), abdominal yağ (P<0.01) ve toplam yağ ağırlığı (P<0.001) bakımından istatistiki olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Yem, mera + arpa, mera + yem ve mera gruplarında soğuk karkas ağırlıkları sırası ile 2544.00, 2445.67, 2450.00 ve 2489.92 g (P>0.05), but ağırlıkları aynı sıra ile 606.83, 577.33, 601.83 ve 615.67 g (P<0.05) olarak belirlenmiştir. Cinsiyetlere göre; canlı ağırlık, ayak ağırlığı, kalp ağırlığı, sıcak karkas ağırlığı, soğuk karkas ağırlığı, boyun ağırlığı, kanat ağırlığı, but ağırlığı, göğüs ağırlığı ve sırt ağırlığı değerleri arasındaki farklılıklar oldukça önemli düzeyde belirlenmiştir (P<0.001). Yemleme gruplarında toplam maliyetler içinde civciv maliyetinin payının % 25.95 ile % 36.13 arasında, işçilik maliyetinin payının % 32.44 ile % 45.16 arasında değiştiği görülmektedir. Gruplar içerisinde yalnızca mera grubunda dişi kazlardan kar (1.66 TL/Baş) elde edilmiştir. Diğer taraftan erkek kazlar için ise yalnızca yem grubunda zarar (-5.59 TL/Baş) olduğu görülmektedir. Merada beslenen kazların yetiştiricilik açısından maliyeti işçilikle sınırlı kalacağı için ve bu şekilde yapılan besleme ile yem, mera + yem ve mera + arpa gruplarına göre eşit sayılabilecek seviyede canlı ağırlık artışı sağlanmış olması nedeniyle mera besisi yapılmasının daha uygun olduğu kanaati oluşmuştur.Ekonomik analiz tabloları incelendiğinde kaz yetiştiriciliğinin mera koşullarında yapılması gerektiği, Kars ilinde meranın veriminin düşmeye başladığı Temmuz ayı sonundan itibaren ise meranın arpa kırmasıyla desteklenmesinin uygun olacağı kanaatine varılmıştır. Anahtar Sözcükler: Kaz, besi yöntemleri, besi performansı, kesim ve karkas özellikleri, ekonomik analiz

This study involved a total of 120, goslings grown the greater Kars area in a designated farm in Arpacay. Once the goslings brought in the farm, they have been weighted and tagged with a wing number. For the study, the goslings were sampled into four equivalent groups.Regardless of their genders, the goslings were fed as ad libitum with a formulated starter feed containing 2949 ME, kcal/kg and 21.32 % protein during the first 6 weeks in their respective groups. From the 6th week to the 16th week, each gosling group was fed separately: the first group was fed with only fodder, the second group was fed on pasture and with barley, the third group with fodder and on pasture and the forth group on pasture only. The geese were weighted once every week using a scale with a sensitivity of 0.01 g. While the initial average weight of the geese was 92.71 g, the final average weight at the end of the 16th week was estimated as 4132.34 g. Over all weeks, male geese were weighted heavier than the female geese. The weights of each group: fodder, fodder + pasture, barley + fodder and pasture-only were respectively estimated as 4209.75, 4108.09, 4239.90 and 3971.6 g.The highest weight gains were recorded in 5-6th week for the fodder and the fodder + pasture groups (76.73 g and 74.90 g); in 3-4th week for the pasture + barley group (75.09 g) and in 4-5th week for the pasture-only group (75.12). Similarly, the highest weight gain for males and females were recorded in 5-6th week (79.24) and in 4-5th week (68.75) respectively. The average weight gains in the fodder, the pasture + barley and the pasture + fodder groups were measured respectively as 39.81, 37.46 and 39.90 g; the daily food consumptions were again respectively recorded as 426.95, 207.99 and 200.76 g; the feed conversion ratios, on the other hand, were 10.72, 5.55 and 5.03.At the end of the 16th week, a total of 48 geese including a group with 6 male and 6 female geese from all the study groups have been slaughtered to examine their carcass properties. Significant differences were observed between the groups for the following: head (P<0.001), intestines (P<0.01), neck (P<0.01), wing (P<0.05), thigh (P<0.05), internal fat (P<0.01), abdominal fat (P<0.01) and total fat (P<0.001). The average carcass weights for the fodder, the pasture + barley, the pasture + fodder and the pasture-only groups were estimated respectively as 2544.00, 2445.67, 2450.00 and 2489.92; similarly, the average thigh weights were 606.83, 577.33, 601.83 and 615.67. The differences between the genders in term of live weight, feet weight, heart weight, hot carcass weight, cold carcass weight, neck weight, wing weight, thigh weight, breast weight and back weight were significant at (P<0.001).While the initial cost of purchasing the goslings was between 25.95% and 36.13% of the total cost of the study, the labor cost was between 32.44% and 45.16%. Among all the study groups, only the female geese in the pasture-only group were profitable: 1.66 TL/Goose. On the other hand, male geese in the fodder-only group incurred a loss of 5.59 TL/Goose.Since the cost of the pastured geese is only limited to the labor costs and this type of feeding provides similar weight gains as feeding with fodder, fodder + barley and pasture + barley, it is determined as economically the most efficient geese raising method in the Kars region. Examining the economic analysis tables, we conclude that feeding geese on pasture should be preferred in the greater Kars region over the other methods. After late July when pastures get drier and the yield decreases, it is also recommended to support pasture-feeding with barley meal. Key words: Goose, fattening methods, fattening performance, slaughter and carcass features, economical analysis