Çıldır gölünde avlanan tatlı su kefali [Leuciscus cephalus (Linnaeus, 1758)] ve bıyıklı balıklarda [Barbus plebejus lacerta (Bonaparte, 1832)] bazı ağır metallerin derişim düzeylerinin incelenmesi

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZİ ÇILDIR GÖLÜ'NDE AVLANAN TATLISU KEFALI [Leuciscm cephalus (LİNNAEUS, 1758)] VE BIYIKLI BALIKLARDA [Barbus plebejm lacerta (BONAPARTE, 1832)] BAZI AĞIR METALLERİN DERİŞİM DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Bora GÜRBÜZ Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Danışman Yrd. Doç. Dr. Hüseyin GEY ÖZET: Bu çalışmada Çıldır Gölü'nden avlanan Bıyıklı Balık (Barbus plebejus lasertd) ve Tatlısu Kefali (Leuciscus cephalus) balıklarının yenilebilir kas dokularında demir, bakır, çinko ve mangan metallerinin birikim düzeyleri araştırılmıştır. Örnekler 2004 yılının Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarında toplanıp, Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi ile analiz edilmiştir. Çıldır Gölü'nden avlanan Bıyıklı Balık ve Tatlısu Kefali balıklarının yenilebilir kas dokularında yapılan ağır metal analizlerinin sonuçlarına göre; Bıyıklı Balık için demirin (Fe) 0.58-1.41 jıg/g, bakırın (Cu) 0.035-0.10 jıg/g, çinkonun (Zn) 0.66-1.39 (ig/g, manganın (Mn) 0.03-0.07 u.g/g aralığında olduğu; Tatlısu Kefali için ise (Fe) 0.50-1.06 u.g/g, bakınn (Cu) 0.03-0.07 u,g/g, çinkonun (Zn) 0.78-2.04 yg/g, manganın (Mn) 0.03- i0.05 (ig/g ağırlık arasında değiştiği bulunmuştur. Bu ağır metallerin düzeyleri Zn>Fe>Cu>Mn şeklinde saptanmıştır. Bulunan sonuçlar, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Tarım ve Köy işleri Bakanlığı ve diğer ülkelerin kabul edilebilir ağır metallerin sınır değerleri ile karşılaştırıldı. Araştırılan bu metallerin derişim düzeyleri Bıyıklı Balık {Barbus plebejus lacertd) ve Tatlısu Kefalinin {Leuciscus cephalus) yenilebilir kas dokusunda çok düşük derişimlerde bulunmuş olup insan sağlığı açısından zararsız olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Barbus plebejus lacerta, Leuciscus cephalus Ağır metal, Birikim, Çıldır Gölü, Türkiye.

THE INVESTIGATION of HEAVY METAL LEVELS in CHUB {Leuciscus Cephalm LINNAEUS, 1758) and BARBEL {Barbus plehejus laceria BONAPARTE, 1832) CAUGHT from ÇILDIR LAKE, TURKEY. Bora GÜRBÜZ Kafkas University Faculty of Arts and Science Biology Department Supervisor Ass. Prof. Dr. Hüseyin GEY SUMMARY: In this study, the levels of Fe, Cu, Zn, and Mn have been determined in the edible muscles of Barbus plebejus laceria and Leciscııs cephalus caught from Çıldır Lake, Turkey. The samples were collected in May, August and December 2004 and analyzed using an atomic absorpsiyon spectrophotometer (Unicam 929). The results of analyzes carried out that the levels of Fe, Cu, Zn, and Mn were 0.58-1. 4 lu.g/g, 0.035-0.10 u.g/g, 0.66-1.39fig/g and 0.03-0.07 u.g/g for barbel fish {Barbus plebejus lacerta), respectively. Likewise, the residue levels of Fe, Cu, Zn and Mn were found to be in range of 0.50-1.06 ug/g, 0.03-0.07 fag/g, 0.78-2.04 ug/g and 0.03-0.05 ug/g for chub {Leciscus cephalus), respectively. The levels of the heavy metals were detected as Zn>Fe>Cu>Mn. These findings were compared with the acceptable levels of heavy metals published by World Healty Organisation (WHO), Ministry of Agriculture and Rural Affair and other countries. In conclusion, the residue levels of heavy metals in edible muscles of chub and barbel fish were found to be low, therefore these heavy metals did not pose any risk to human health. Key words: Leuciscus cephalus, Barbus plebejus lacerta, Heavy metal, Accumulation, Çıldır Lake, Turkey.