Arhavi ve Fındıklı yörelerinde CCA (bakır, krom, arsenik) uygulanmış tel direklerin toprak ve bitkide oluşturdukları kirlenme üzerine araştırmalar

Abstract

IV ÖZET CCA (Chromated copper arsenate) ilk olarak 1933 yılında formüle edilen ve patenti alınan emprenye maddesi olup; tel direkleri ve traverslerin emprenyesinde uzun yıllardan beri yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak CCA ile emprenyeli ağaç malzemelerden yıkanıp uzaklaşan bakır, krom ve arseniğin gerek toprağa gerekse su kaynaklarına karışması sonucunda toprak ve su özelliklerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu çalışmada, CCA emprenye maddesi uygulanmış direklerden yıkanan CCA elementlerinin, Arhavi ve Fındıklı yöresindeki toprak ve bitki kaynakları üzerinde oluşturduğu kirlenme araştırılmıştır. Bu amaçla, Arhavi yöresinden 20, fındıklı yöresinden 10 direk dibi, yarım metre ötesi(direk önü) ve 10 metre ötesindeki topraklardan numune alınmış, çaylık alanlarda ise çay bitkilerinden örnekleme yapılmıştır. Alman toprak örnekleri üzerinde pH, organik madde, tekstür, bakır, krom ve arsenik tayinleri yapılmış, bitki örneklerinde ise sadece bakır, krom ve arsenik tayinleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda direk dibi, direk önü ve kontrol alanlarından alınan toprak örneklerindeki ortalama bakır miktarları sırasıyla 69,1; 60,1 ve 59,4 ppm; ortalama krom miktarları sırasıyla 418,8; 347,2 ve 342,2 ppm ve ortalama arsenik miktarları ise sırasıyla 69,7; 64,8 ve 63,9 ppm olarak belirlenmiştir. Çay bitkisinin son iki yıllık sürgün ve yapraklarındaki krom miktarları direk dibi, direk önü ve kontrol örneklerinde sırasıyla 107,2; 76,2 ve 32 ppm; bakır miktarları ise sırasıyla 25, 22 ve 21,2 ppm olarak belirlenmiştir. Çay bitki örneklerinde arsenik miktarı ise ppm düzeyinde ölçülemeyecek kadar düşük çıkmıştır. Toprak organik maddesi çaylık ve tarlalarda, fındıklığa oranla yüksek bulunmuş, toprak pH'sı ise çaylık alanlarında fındıklık ve tarlaya oranla daha düşük bulunmuştur. CCA uygulanmış tel direklerin toprak ve bitkisel kaynaklarda oluşturduğu kirlenme insan sağlığını tehdit edebilecek düzeylerde bulunmuş olup, tespit edilen bakır, krom ve arsenik değerleri normal değerlerin oldukça üzerindedir. Anahtar kelimeler: CCA, toprak özellikleri, çay, fındıklık, tarla, direk, Artvin.

SUMMARY CCA (Chromated copper arsenate), formulated in.1933, was the first wood impregnation chemical compound. It has been commonly used in the impregnation of posts till today. However, leaching of copper, chromium and arsenic from the CCA treated woods is a major pollution problem for soil and water resources. In this study, effects of CCA washed out from treated wood on soil and tea plant was studied in Arhavi and Fındıklı towns. For this purpose, 20 posts in Arhavi and 1 0 posts in Fındıklı was chosen rondomly. Soil samples were taken from surface (0-15 cm) near the posts, 0,5 m away from posts and 10 m away (control) from posts. Plant samples were taken only in tea gardens by cutting current year and last year shoots with leaves. Soil samples were analyzed for pH, organic matter content, particle size, copper, chromium and arsenic contents. Plant samples were analyzed for copper, chromium and arsenic contents. Mean copper contents of soil samples were 69,1; 60,1 and 59,4 ppm for near post, 0.5 m away and control samples, respectively. Mean chromiium contents of soil samples were 418,8; 347,2 and 342,2 ppm for near post, 0.5 m away and control samples, respectively. Mean arsenic contents of soil samples were 69,7; 64,8 and 63,9 ppm for near post, 0.5 m away and control samples, respectively. Copper contents of tea samples were 25, 22 and 21,2 ppm; chromium contents were 107,2, 76,2 and 32 ppm for near post, 0,5 m away and control samples, respectively. Arsenic contents in tea plant samples were found under detectible limit. Soil organic matter was higher in the crop fields and tea gardens compared to hazel nut gardens. Soil pH was higher in hazel nut gardens and crop fields compared to tea gardens. Our copper, chromium and arsenic values for soil and tea samples were higher than acceptible limit and poses health risks for people. Key words: CCA, soil properties, tea, hazel nut, crop field, treated wood, Artvin.