Kars-Iğdır yöresinde toprak ve sudaki radyoaktivitenin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Kars-Iğdır yöresinde toprak ve sudaki radyoaktivite incelenmiştir. Bu amaçla Iğdır ilinin değişik noktalarından alman toprak ve su örneklerinin radyoaktif çekirdek konsantrasyonları ve ev içi radon konsantrasyonları tespit edilmiştir. Toplam alfa ve beta aktiflik ölçümleri için, Araş Nehrinden alman su örnekleri analiz edilmiştir. Toplam alfa ve beta aktiflikleri, aynı anda 10 numuneyi ölçebilen Berthold LB770 marka düşük tabii fonlu bir alfa/beta sayım sistemi kullanılarak belirlendi. Elde edilen verilere göre Dünya Sağlık Örgütünün içme sulan için belirtmiş olduğu sınır değerlerin aşılmadığı belirlenmiştir. Iğdır ili sınırları içerisinde 11 farklı noktadan alman toprak örneklerinin gama spektrometrik analizi Canberra markalı HPGe dedektörü kullanılarak yapılmıştır. 238U, 232Th doğal radyoaktif serilerinin bozunma ürünleri ile 137Cs ve 40K radyoizotoplarının radyoaktivite seviyeleri belirlenmiştir. Iğdır ilinde ev içi radon konsantrasyonları, pasif CR-39 nükleer iz dedektörleri kullanılarak tespit edilmiştir. Bu amaçla 30 eve, 30 adet dedektör dağıtılmış ve 223 günlük bekleme süresi sonunda toplanarak yapılan değerlendirme sonucunda, ev içi ortalama radon konsantrasyonu 105,62 Bq/m3 olarak bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Doğal radyoaktivite, toplam alfa, toplam beta, gama spektometresi, radon konsantrasyonu. iii

ABSTRACT In this study, radioactivity existing in soil and water, is analysed in the region of Kars and İğdır. For this purpose, the radioactivity concentrations of soil and water samples collected from different points along the Armenia boundary of İğdır and indoor radon concentrations were determined. For the measurement of total alpha and beta activity, water samples taken from Aras River were analyzed. The total alpha and beta activities were determined using a Berthold LB770 an a/p counter of low background multiple detector type system which can measure ten samples at the same time. According to the data collected, it is found that maximum levels which are determined by the WHO not achieved. Gamma spectrometric analysis of soil samples collected from 1 1 different points of İğdır were performed by using, the Canberna and an HPGe detector. The O İSİ mo Afi radioactivity concentrations of the decay products of U and Th series, K and Cs were determined. Indoor radon concentrations were measured by using passive Cr-39 nuclear track detectors. Totaly 30 dedectors were placed to the 30 dwelling in İğdır. After a monitoring period of 223 days, dedectors were collected. As a result of the evaluation, the average indoor radon concentration was obtained as 105,62 Bq/m3. Key words: Natural radioactivity, gross alfa, gross beta, gamma spectrometer, radon concentration. IV