Pistacia türleri tohumlarının soxhlet ve süperkritik akışkan ekstraksiyonu, yağ asidi içeriğinin GC-MS ile belirlenmesi

Abstract

Bu çalısmada, Türkiye'nin özellikle Dogu ve Güney Dogu AnadoluBölgelerinde dogal olarak yetisen yabani bir yaglı tohum bitkisi olan Pistacia(bıttım) türlerinin tohumlarından geleneksel metodlar, soxhlet metodu ilesüperkritik akıskan ve subkritik çözücü ekstraksiyonu yoluyla yag ekstrakteedildi. Kullanılan ekstraksiyon tekniklerinin verimi ve etkililiklerikarsılastırıldı. Çalısmada çözücü olarak n-hekzan, aseton ve metanolkullanıldı. Elde edilen yag, metil esterlerine çevrilerek GC-MS analizine tabitutuldu. Böylelikle bıttım tohumu yagının yag asidi içerigi belirlendi.Soxhlet ekstraksiyonlarında en yüksek verim n-hekzan ile yapılandeneylerden elde edildi (% 50,4). Bunu % 47,6 ile aseton ve % 21,5 ilemetanol ile yapılan ekstraksiyonlar izledi.Süperkritik ve subkritik ekstraksiyon deneylerinde en yüksek verimyüzdelerine süperkritik aseton ve n-hekzan deneylerinde ulasıldı (sırasıyla %50,5 ve % 49,8). Bu degerleri süperkritik metanol ekstraksiyonu % 22,0 iletakip etti. Bu sonuçlara göre n-hekzan ve aseton'un yag ekstraksiyonu içinmetanol'e göre daha uygun çözücüler oldukları bulundu. Subkritikekstraksiyonların da geleneksel metodlara göre daha etkili oldugu görüldü.Sıcaklık ve ekstraksiyon süresinin genel olarak verimi artırdıgı bulundu. Enuygun ekstraksiyon süresinin 30 dakika oldugu tespit edildi.GC-MS analizleri de, bıttım yagının % 67,25 oleik asit, % 16,13palmitik asit, % 13,23 linoleik asit ve % 3,39 stearik asit içerdigini ortayakoydu. Bıttım yagı % 80,48 oranında doymamıs yag asitlerinden, % 19,52oranında doymus yag asitlerinden olusmaktadır.Anahtar Kelimeler: Pistacia türleri tohumları, gelenekselekstraksiyon, soxhlet ekstraksiyonu, süperkritik akıskan ekstraksiyon,subkritik ekstraksiyon, GC-MS analizi

Supercritical fluid extraction of Pistacia species and determination offatty acid content by GC-MS analysisIn this study, Pistacia (bıttım) species? seeds, a kind of wild oilseedplant that naturally grown in Turkey?s Eastern and South-Eastern Regions,was subjet to extraction by using conventional, Soxhlet and supercriticalfluid extraction techniques, and their extraction yields and efficiencies werecompared. n-Hexane, acetone and methanol were used as extraction solvents.Oil obtained from Pistacia seeds was transesterified to its fatty acid methylesters and then introduced into the GC-MS system. Thus, fatty acid contentof the oil was determined.In Soxhlet extractions, maximum extraction yield was obtained fromn-hexane extractions with 50,4 % yield. This value followed by acetone andmethanol extractions, with the value of 47,6 % and 21,5 %, respectively. Insupercritical and subcritical extractions, maximum yield values wereobtained in acetone and n-hexane extractions (50,5 % and 49,8 %,respectively). Supercritical methanol extraction yield was only 22,0 %. It wasfound out that, n-hexane and acetone were more suitable solvents thanmethanol to achieve oil extractions from oil seeds. It was also found thatsubcritical extractions were more effective than conventional techniques. Ingeneral, when extraction temperature and time increased, extraction yieldsalso increased. Optimum extraction time was determined as 30 min.GC-MS analyses showed that, extracted oil was consist of 67,25 %oleic acid, 16,13 % palmitic acid, 13,23 % linoleic acid and 3,39 % stearicacid. Thus, oil was also consist of 80,48 % unsaturated, 19,52 % saturatedfatty acids.