Kars yöresine ait Kavılca (Triticum dicoccum Schrank) bitkisinin SSR yöntemi ile genotiplendirilmesi

Abstract

Buğdaygiller, tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de en önemli tahıl grubunu oluşturmaktadır. Zengin iklimsel özellik ve jeostratejik öneminden dolayı pekçok yerel buğday çeşitlerinin yetiştirilmesi ve geliştirilmesi için de ülkemiz önemli genetik kaynaklara sahiptir. Bu sebeple ülkemizde farklı ekolojik şartlara uyum sağlayabilen, verim ve kalite özellikleri bakımından da yüksek performansa sahip olan yerel buğday genotiplerini belirlemek ve kullanışlı kılmak oldukça büyük önem arz etmektedir. Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde Kars Şehri ve civarında yetiştirilen Kavılca buğdayı (Triticum dicoccum Schrank) bu anlamda oldukça değerli görülmektedir. Bu temel bilgiler ışığında bu çalışmada, Kars ilinde yetiştirilen ve önemli bir genetik kaynak olan yerel Kavılca buğdayına ait 10 farklı popülasyon 11 adet SSR markörü ile genotiplendirildi. Özellikle popülasyon düzeyinde farklılık olup olmadığını belirlemek amacı ile iki adet kültür buğday çeşidi olan ve Kars'ın farklı bölgelerinden temin edilen Triticum aestivum L. genotipleri de analizlere dahil edildi. Çalışma kapsamında, popülasyon dinamiği analizleri, Temel Koordinatlar Analizi (PCoA), filogenetik analizler, genetik çeşitlilik analizleri ve genetik-coğrafik mesafe analizleri gerçekleştirildi. Popülasyon düzeyinde altı ana grup şeklinde farklılaşmanın olduğu STRUCTURE; PCoA ve filogenetik analizler ile desteklenmektedir. Popülasyonlar arasındaki genetik varyasyon düzeyi de yüksek olarak bulunmuştur. Tüm genotipler için coğrafi ve genetik uzaklık matrisleri arasındaki karşılaştırma, istatiksel olarak negatif bir korelasyon olduğunu ortaya koymaktadır (R2=0.04). Gerçekleştirilen bu tez çalışmasının ülkemizde Kavılca buğday tarımının yaygınlaştırılmasına ve ıslah çalışmalarında kullanılmasına referans sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca elde edilen sonuçlara göre SSR markörlerinin buğday genotiplendirme çalışmalarında daha fazla miktarı ile daha kapsamlı sonuçlar verebileceği de belirlendi.

Wheat constitute the most important grain group in our country as in all countries of the world. Due to its rich climatic characteristics and geostrategic importance, our country also has important genetic resources for the cultivation and development of many local wheat varieties. For this reason, it is very important to determine local wheat genotypes that can adapt to different ecological conditions in our country and define ones having high performance in terms of efficiency and quality characteristics to make them useful. Kavılca wheat (Triticum dicoccum Schrank) which is grown in and around Kars City in northeastern Anatolia region is seen as very valuable in this sense. In the light of this basic information, in this study, 10 different populations of local Kavılca wheat grown in Kars province, which are important genetic sources, were genotyped with 11 SSR markers. Triticum aestivum L. genotypes, which are two culture wheat varieties and have been obtained from different regions of Kars, were also included in the analysis to determine whether there is a difference in population level. Within the scope of the study, population dynamics analysis, Principal Coordinates Analysis (PCoA), phylogenetic analysis, genetic diversity analysis and genetic-geographic distance analysis were performed. STRUCTURE, which has six main groups of differentiation at the population level, was supported by PCoA and phylogenetic analyses. The level of genetic variation between populations has also been found to be high. The comparison between geographic and genetic distance matrices for all genotypes revealed a statistically negative correlation (R2=0.04). It is thought that this thesis study will provide a reference to the widespread use of Kavılca wheat agriculture in our country and its use in breeding studies. In addition, according to the results obtained, it has been determined that SSR markers can give more comprehensive results with higher numbers in wheat genotyping studies.