Dünya Ticaret Örgütü çerçevesinde uyuşmazlıkların çözümü mekanizması ve Çin`le ilgili örnekler

Abstract

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), uluslararası ticaretin kurallarını, işleyişini ve usullerini düzenleyen kurumsal ve hukuki yapıya sahip bir uluslararası sistemdir. DTÖ kuralları, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) kurallarına nazaran daha ayrıntılı ve kapsamlıdır. Anlaşma niteliğindeki GATT çerçevesinde gerçekleştirilen DTÖ, üye devletlerarasındaki ticari uyuşmazlıkların çözümlenmesini sağlamak amacıyla bir uyuşmazlık çözüm sistemi oluşturmuştur. Bu sistem, uzun süre sonucunda kazanılan deneyimlerden elde edilmiş olan ve uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin kuralları ve yöntemleri tespit eden Uyuşmazlıklar Çözümüne Dair Mutabakat Metni'ne (UÇMM) dayanmaktadır. UÇMM; DTÖ Anlaşması, GATT 1994 sistemi, diğer tüm Mal Ticareti Anlaşmaları, Hizmetler Ticareti Genel Anlaşması ve Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması ile ilgili doğabilecek uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin kural ve yöntemleri kapsamaktadır. Çalışmamızda, uyuşmazlık çözüm sistemi ve Çin'in söz konusu sistem içerisinde taraf olduğu uyuşmazlıklar incelenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Dört bölümden oluşmakta olan çalışmamızın ilk bölümünde uluslararası ticaretin gelişimi ve kurumasallaşması; ikinci bölümünde GATT döneminden DTÖ dönemine geçiş süreci incelenmekte; üçüncü bölümde uyuşmazlık çözüm sistemi ve işleyişi anlatılmaktadır. Son bölümde ise Çin'in de taraf olduğu uyuşmazlıklar ve bu uyuşmazlıklarda alınan kararların uygulanması ile ilgili çalışmalar yer almaktadır.Anahtar Kelimeler: Uluslararası Hukuk, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Uyuşmazlık Çözüm Sistemi.

The World Trade Organization (WTO) is an international system that constitutes an instutitional and judicial international body dealing with the global rules, process and procedure of trade between nations. The rules of the WTO are more detailed and comprehensive than those of the General Agreement on Tariffs and Trade (GATT). The WTO replaced the GATT in order to ensure the resolution of commercial disputes between member states and so as to construct a dispute resolution system. The system is based on the Understanding on Rules and Procedures Governing the Settlement of Disputes (DSU) as a result of achievements reached over a long period of time and experience gained concerning the settlement of disputes in accordance with the established rules and methods of detection. The DSU encompassed concerned with disputes arising from resolution rules and methods regarding the WTO Agreement, the GATT 1994 system, all other merchandise trade agreements, the General Service Agreement on Trade and the Trade-Related Intellectual Property Rights Agreement. In this study there was an examination and evaluation of the dispute resolution system and how the system in question is a party to disputes in China.The thesis consists of four parts; the first part of the thesis focuses on the development in and cooperation of international trade while the second examines the transition period from GATT to WTO. The third section describes the dispute settlement system and its functioning. The final part of the thesis deals with work on dispute settlement cases to which China was the party under the aforesaid system and the effects of related decisions. Keywords: International Law, The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT), The World Trade Organization (WTO), Dispute Resolution System.