Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özel öğrenme güçlüğü olan 9-12 yaş aralığındaki çocuklarda bibliyoterapi kullanımının kişilerarası sorun çözme becerilerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Kişilerarası sorun çözme becerileri yaşam boyu süren ve çocuğun sosyal gelişimi açısından oldukça önem taşıyan bir beceridir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özel öğrenme güçlüğü gibi nöropsikolojik sorunu olan çocukların kişilerarası sorun çözme becerilerinin yeterince iyi olmadığı pek çok çalışmada vurgulanmıştır.Bu araştırmanın amacı dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özel öğrenme güçlüğü tanısı almış çocuklarda bibliyoterapi kullanımının kişilerarası sorun çözme becerilerine etkisini araştırmaktır.Araştırma 2016-2017 eğitim öğretim yılı içerisinde, İstanbul ili Üsküdar ilçesinde yer alan özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde özel eğitim desteği alan 50 DEHB ve ÖÖG tanılı çocuk içerisinden seçilen 22 çocuk ile yürütülmüştür.Araştırmada veri toplama aracı olarak Serin, Bulut-Serin ve Saygılı (2010) tarafından geliştirilen İlköğretim Düzeyindeki Çocuklar İçin Problem Çözme Envanteri (ÇPÇE) kullanılmıştır. Araştırmada 2x2'lik karışık desen (deney–kontrol–ön test–son test) kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkenini çocukların kişilerarası sorun çözme becerileri oluştururken, bağımsız değişkenini isebibliyoterapi temelli eğitim programı oluşturmaktadır.Uygulamanın başlangıcında çocukların tümüne (n=50) ÇPÇE araştırmacı tarafından bireysel olarak uygulanmıştır. Envanter puanları değerlendirildikten sonra ÇPÇE'den aritmetik ortalamanın altında puan alan 11 çocuk deney grubuna seçilmiştir. Çalışma grubuna alınan 11 deney grubu çocuğun, 4'ü kız 7'si erkektir. ÇPÇE envanterinden ortalamanın altında puan alan ve farklı bir semtte oturdukları için programa düzenli katılamayacaklarını bildiren 11 çocuk da kontrol grubuna alınmıştır. Oluşturulan gruplar arasında öntest bakımından fark olup olmadığı Mann Whitney U testi ile kontrol edilmiştir. Araştırmacı tarafından geliştirilen ve 90-100 dakikalık 8 oturumdan oluşan bibliyoterapi temelli eğitim programı çocukların özel eğitim desteği aldıkları rehabilitasyon merkezinin grup odasında uygulanmıştır. Eğitim programının son oturumunda ise ÇPÇE tekrar uygulanmıştır. Araştırmanın sonunda, programın çocukların kişilerarası sorun çözme becerilerini anlamlı birşekilde artırdığı, bu artışın ÇPÇE alt boyutlarının tümünde anlamlı olduğu saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Kişilerarası Sorun Çözme Becerileri, Bibliyoterapi, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Özel Öğrenme Güçlüğü

Interpersonal problem-solving skills are life-long skills that are very important for the child's social development. Attention deficit hyperactivity disorder and special learning difficulties have been emphasized in many studies where the problem of interpersonal problem solving is not good enough for children with neuropsychological problems.The aim of this study was to investigate the effect of bibliotherapy on the attainment of interpersonal problem solving skills in children with attention deficit hyperactivity disorder and special learning difficulty.The study was conducted with 22 children selected from 50 children with ADHD and LED who received special education support in special education and rehabilitation center in Üsküdar district of Istanbul province in 2016-2017 education year.Problem Solving Inventory (ÇPÇE) for Children in Primary Education Level developed by Serin, Bulut-Serin and Saygılı (2010) was used as data collection tool in the research. A 2x2 mixed pattern (experiment-control-pre-test-post-test) was used in the research. While the dependent variable of the research is the ability of the children to solve the problems personally, the independent variable is the bibliotherapy based education program.At the beginning of the practice, all of the children (n = 50) were individually administered by the researcher. After the inventory scores were evaluated, 11 children who were scored below the arithmetic average were selected for the experiment group. 11 experimental groups were included in the study group, 4 were girls and 7 were girls. 11 children who were scored below the average of the ÇPÇE inventory and reported that they could not participate in the program regularly because they lived in a different district were also included in the control group. Mann Whitney U test was used to determine whether there was any difference between the groups in terms of pretest. The bibliotherapy-based training program developed by the researcher and consisting of 8 sessions of 90-100 minutes was applied in the group room of the rehabilitation center where children receive special education support. In the last session of the training program, the ÇPÇE was reapplied. At the end of the study, it was determined that the program significantly increased the problem solving skills of the children and this increase was significant in all of the ÇPÇE sub-dimensions.Keywords: Interpersonal Problem Solving Skills, Bibliotherapy, Attention Deficit Hyperactivity Disorder, Special Learning Disorder