Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, beşeri sermaye ve iktisadi büyüme ilişkisi

Abstract

Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, 1980'li yıllarda başlayan liberalleşme süreci ile birlikte dünyada hızlı bir gelişim süreci içerisine girmiş ve özellikle sermaye birikimi yetersizliği yaşayan gelişmekte olan ülkelerde ekonomik etkileri itibariyle yaygın bir tartışma alanı bulmuştur. Bu çalışmada, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ve beşeri sermayenin, iktisadi büyümeye etkisi 84 gelişmekte olan ülke için 2000-2017 yılları arasındaki dönemde panel veri seti kullanılarak incelenmiştir. Çalışma kapsamında iki model kurulmuştur. Birinci model 84 ülkenin tamamını kapsarken, ikinci model, gelir ölçütüne sınıflandırılmış olan bir örneklem üzerine kurulmuştur. İkinci modelde, 48 düşük gelirli ve 36 orta ve yüksek gelirli gelişmekte olan ülke analiz kapsamında yer almıştır. Modellerden elde edilen sonuçlar birbirini destekler niteliktedir. İlk modelden elde edilen sonuçlara göre, doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile iktisadi büyüme arasında doğrudan yabancı sermaye yatırımlarından iktisadi büyümeye doğru pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan, beşeri sermayenin iktisadi büyümeye olan etkisinin istatistiksel olarak anlamsız olduğu tespit edilmiştir. Gelir düzeylerine göre sınıflandırılmış olan gelişmekte olan ülke örneklemi için kurulan ikinci modelin sonuçları birinci modelden elde edilen sonuçlarla örtüşmektedir. Buna göre, düşük gelirli ve orta ve yüksek gelirli gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları iktisadi büyüme ile pozitif ve anlamlı bir ilişkiye sahip iken, beşeri sermayenin iktisadi büyüme üzerindeki etkisi istatistiki olarak anlamsızdır.

With the liberalization process that started in the 1980s foreign direct investment has rapidly entered into a development process in the world and has become the subject of widespread discussion in terms of economic impact, especially in developing countries. In this study, the effect of foreign direct investment and human capital on economic growth was examined for 84 developing countries in the period 2000-2017 by using panel data methods. Two models were established within the scope of the study. The first model covers all 84 countries, while the second model is based on a sample that is classified into income criteria. In the second model, 48 low-income and 36 middle and high-income developing countries were included in the analysis. The results obtained from the models are consistent. Our results obtained from the first model highlights that foreign direct investments have positive and significant effect on economic, while the effect of human capital on economic growth is found to be statistically insignificant. The results of the second model established for the sample of developing countries classified according to income levels coincide with the results of the first model. Accordingly, while foreign direct investment has a positive and significant relationship with economic growth in low-income and middle and high-income developing countries, the impact of human capital on economic growth is statistically insignificant.