Faizsiz finans teknikleri: Reel sektöre yönelik bir çalışma

Abstract

İslami iktisat sistemi, ekonomik hayatın yanı sıra soysal ve politik hayatla da bütünleşik durumdadır. İslami iktisadın asıl unsuru olan emek, İslami finansın da çıkış noktasını teşkil etmektedir. İslami finans teknikleri de bu bağlamda emek çevresinde ortaya çıkan, emek ile ilgili işlemleri düzenleyen ve emeğe finansal bir hüviyet kazandıran tekniklerdir. Bu teknikler, İslami finans bünyesinde İslami bankalar, İslami sigortacılık ve İslami sermaye piyasası gibi kurumlarda kendilerine kullanım alanı bulmuşlardır. Çalışmamızın konusu, faizsiz finansın temel prensiplerini açıklayarak dünyada ve ülkemizde finansın farklı alanlarında kullanılan faizsiz finans tekniklerini incelemek, Türkiye'de reel sektörde en çok kullanılan faizsiz finans ürünlerini ile bu ürünlerin kullanılma ve kullanılmama sebeplerini tespit etmek ve bu bağlamda bir takım önerilerde bulunmaktan oluşmaktadır. Faizsiz finans teknikleri, kullanım alanlarına bağlı olarak bankacılık, sigortacılık ve sermaye piyasalarında kullanılan teknikler olarak bir sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Türkiye'de reel sektörün faizsiz finans ürünlerini kullanma ve kullanmama sebeplerinin araştırılmasında yöntem olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Anket, İstanbul'da merkezi ya da şubesi bulunan, farklı sektörlerden oluşan, farklı türlerde ve meşelerde, farklı yaşta ve büyüklükte toplam 152 şirkete uygulanmıştır. Toplam 7 sorunun sorulduğu ankette, şirketlerin hangi faizsiz finans ürününü kullandıkları, kullanma sebepleri, kullanmama veya kullanmak istememe sebepleri, aynı zamanda kullandıkları faizli finans ürünleri ve kullanma sebepleri gibi sorulara cevap aranmaya çalışılmıştır. Faizsiz finans ürünleri kullanan şirketlerin yarısına yakın bir kısmı faiz hassasiyetinden dolayı bu ürünleri kullanıyorken üçte birlik kısmının ise limit ve teminatlandırma şartlarından dolayı bu ürünleri kullandığı sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Faizsiz Finans, İslami Finans, Murabaha, Sukuk, Tekaful.

Islamic economic system is integrated into the social and political realms as well as into the economic aspect of the life. Labor, which is the integral part of the Islamic economy, at the same time constitutes the starting point of the Islamic finance. Within this context, Islamic finance techniques develop around labor, regulate the issues concerning labor and bestow a financial identity to labor. These techniques have found usage areas for themselves within the Islamic finance; within such institutions like Islamic insurance and Islamic capital market. The main theme of our study is analyzing the interest-free finance techniques used in different areas in the world and in Turkey by providing details about the fundamental principles of the interest-free finance, to determine the mostly-used interest-free instruments by the domestic non-financial sectors and the reasons of their utilization or non-use, and to offer a number of suggestions within this context. Interest-free finance techniques have been subjected to a classification of banking, insurance and capital market techniques, with respect to their usage areas. Survey was employed as the method to investigate the reasons for the use or the lack of use of the interest-free finance instruments by the non-financial sectors in Turkey. A survey was attended by 152 companies of different sizes, having headquarters or an office in İstanbul and operating in a myriad of areas and in different sectors. The survey included seven questions to find out answers about which interest-free financial products these companies are using, the reasons for their preference of these instruments, the reasons for their abeyance from these products, the instruments they simultaneously use and why they are using them. Interest-free financial products due to a portion of the interest rate sensitivity is close to half of companies using these products because of the unity of the three when using limit and collateral requirements was concluded that use of these products.Key Words: Islamic Finance, Islamic Banking, Murabaha, Sukuk, Tekaful.