Anonim şirketler hukukunda pay sahiplerine dağıtılacak kârın payının belirlenmesi ve dağıtımı

Abstract

6102 sayılı Ticaret Kanununda anonim şirketlerde kâr payı dağıtımı eski Ticaret Kanunu ile temel olarak benzer bir şekilde düzenlenmektedir. İlgili düzenlemeler ele alındığında kanun koyucunun esas olarak pay sahipleri, alacaklılar, şirket çalışanları dâhil olmak ve fakat bunlarla sınırlı olmamak üzere anonim şirketin çeşitli menfaat sahiplerinin çıkarları arasında denge kurulmasına yönelik bir mekanizma üzerinden konuya yaklaştığı görülmektedir. Bu nedenle de kanundaki düzenlemeler ile pay sahibine kâr payı dağıtımı yapılmasında özellikle alacaklıların menfaatlerinin korunması amacıyla dağıtılacak kâr payının doğru belirlenmesinden, bu miktar belirlendikten sonra ise dağıtımın ne şekilde gerçekleştirilmesi gerektiğine dair bir takım sınırlamalar getirilmektedir. Çalışmamızda anonim şirketlerde pay sahiplerine dağıtılacak kâr payının belirlenmesini ve dağıtımını ele alırken uygulamada sıklıkla karşılaşılan aşağıdaki soruları cevaplamayı amaçlamaktayız: (i) Anonim şirket kâr payı dağıtımının hangi mevzuat hükümlerine tabi tablolara göre ve hangi ilkeler uyarınca hazırlanması gerektiği; (ii) TTK ile getirilen dürüst resim ilkesinin uygulanması zorunlu muhasebe standartları ile çelişmesi halinde hangisine üstünlük tanınması gerektiği (iii) anonim şirket pay sahibine dağıtılacak kâr payı miktarı belirlenirken primli pay mevcutsa, yapılacak hesaplamada primin/agionun dikkate alınıp alınamayacağı (iv) anonim şirketlerde TTK ile her hesap dönemi sonunda kâr payı dağıtımı yapılmasının zorunlu hale gelip gelmediği (v) uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir soru olarak anonim şirketin markası, taşınmazı veya herhangi bir başka yüksek değer ihtiva eden maddi veya gayri maddi varlıklar da dahil olmak üzere önemli bir malvarlığının satışı neticesinde elde ettiği değer artışından kaynaklı kazancını pay sahiplerine kâr payı olarak dağıtıp dağıtamayacağı (vi) yine güncel ekonomik kriz sebebiyle şirketlerin nakit sıkıntısı içerisinde bulunması dolayısıyla karşılaşılan sorunlardan biri olarak şirketin likiditesinin yeterli olmamasına rağmen, öz kaynaklarının yeterli olması halinde kredi kullanmak suretiyle pay sahiplerine kâr payı dağıtılıp dağıtılamayacağı (vii) kâr payı dağıtım oranının genel kurul tarafından belirlenmesine rağmen söz konusu dağıtıma esas alınan bilançonun mahkeme tarafından düzeltilmesi halinde mahkemenin düzeltilmiş bilanço uyarınca yeni kâr payı dağıtım miktarını belirleyip belirleyemeyeceği (viii) kâr payı dağıtımına ilişkin genel kurul kararının iptal davasına konu edilmesi halinde mahkemenin genel kurul yerine geçerek kâr dağıtımına karar verip veremeyeceği.

Dividend distribution in joint-stock companies has been regulated under Commercial Code No. 6102 (`Commercial Code`) which is in principle in line with the previous Commercial Code. The legislators' approach to the distribution of dividends is essentially based on a mechanism providing balance of interest between different stakeholders of a joint-stock company including but not limited to the creditor, investors, shareholders and employees. Therefore brings some restrictions to the distribution of profits earned by a joint-stock company in order to protect the interest of mainly the creditors. Throughout our study on the determination of distributable dividends to shareholders under joint-stock companies law, we aim to provide answers to the following issues which frequently faced in practice: (i) According to which rules the financial statements are to be prepared in joint-stock companies in order to determine the distributable profit following the new requirements brought by the Commercial Code regarding financial reporting and disclosure? (ii) Does the true and fair view principle brought by the Commercial Code has priority over application of any financial reporting standards applicable to the company as per the Commercial Code in case of any discrepancy between them? (iii) Can agio be subject to the calculation of distributable profit? (iv) Does the dividend distribution become obligatory for each financial year as per art. 519 al.2 (c) of the Commercial Code? (v) As faced in current practice frequently, following a sale of a joint-stock company's important asset such as immovable property, trade name or any other tangible or intangible asset with a high value, can a joint-stock company distribute to shareholders as dividend the profit amount resulting from the funds received owing to the sale of such an asset? (vi) Can a joint-stock company who declared profits at the end of a financial year make distribution to shareholders via third party loans due to insufficient liquidity at the time of distribution? (vii) while the ratio of distribution of profit is defined by a general assembly resolution based on a false balance sheet which is later on rectified by the court, is the same court, which rectify the balance sheet, entitled to rule on distribution of the new dividend amount as per the rectified balance sheet profit? (viii) as frequently faced in practice due to recent liquidity problems among companies while the general assembly resolution on the distribution or non-distribution of dividend is brought before the court, is the same court entitled to rule on distribution of dividend to shareholders aside from declaring such resolution annulled or void.