Modern metropole özgü bir toplu taşıma sisteminin mekânsallaşma koşulları: Metrobüs vakası

Abstract

Başlangıcından itibaren trafik yoğunluğu beraberindeki bir dizi ulaşım problemine hızlı vekonforlu bir çözüm olarak çerçevelenen ve meşrulaştırılmaya çalışılan Metrobüs, kentiboydan boya kateden uzunluğu ve sürekliliği itibarıyla İstanbul ölçeğinde pek çok değişimeyol açmış; kendisinin oluşum ve dönüşüm süreci sırasında çevresini de oluşturupdönüştürmüştür. Bu karşılıklı etkileşimin en somut göstergelerinden birisi, Metrobüs'ün,ulaşım sorununa verdiği cevap ölçüsünde, kendi niteliksel ve niceliksel ulaşım yoğunluğunuda beraberinde getirmiş olmasıdır. Bu anlamda Metrobüs İstanbul'a özgü bir mekânsallıkkazanır.Modern bir metropol olarak İstanbul'a ilişkin genel bir açıklama getirmek yerine modernliğeilişkin boyutlarıyla ele alınan Metrobüs bu konuda araçsallaştırılmıştır. Metropolün parçasıolarak Metrobüs'e ilişkin inceleme aynı zamanda kent mekânının araştırılması anlamınagelmektedir. Bu anlamda Metrobüs'e ilişkin mekânsallaşma koşullarını ortaya koyabilmekadına çeşitli analizler gerçekleştirilmiştir. İlk olarak Metrobüs'e ilişkin söylemlerincelenmiştir. Metrobüs, söylemlerin yöneltildiği bir nesne olmaktan ziyade, hakkında sözsöyleyenleri de dönüştüren bir kentsel aktör olarak ele alınmıştır. Metrobüs'e ilişkin diğeranaliz, Metrobüs'ün biçimsel yapısının, mimarlık alanından tartışmaya açılmasıylagerçekleştirilmiştir. Bu anlamda mimarlığın toplumsallıkla ilişkisi ortaya konmuş vemekânsallaşma koşullarının görünürlük kazanması sağlanmıştır. Son analizle Metrobüs'ünbir görsel aygıt olarak yapısı incelenerek, Metrobüs'ten görülen metropol manzarasınınyolculuk deneyimiyle ilişkisi ortaya konmuştur. Nihayet, Metrobüs mekânının üretimilişkilerinin ortaya konmasıyla, Metrobüs'ün fonksiyonel yapısına ilişkin bir diyagramdenemesi gerçekleştirilmiş; bu diyagramdan yola çıkarak başka türlü Metrobüs'lerdenbahsetmenin olanaklılığı tartışmaya açılmıştır.

Conceptualized and legitimized as a rapid and comfortable solution to a range oftransportation problems related to traffic density, Metrobus has become the cause of a largenumber of changes throughout the entirety of İstanbul metropolitan area due to its lengthtraversing the whole city and its continuity, at the same time establishing and transformingits environment alongside its own establishment and transformation processes. One of themost concrete indications of this reciprocal interaction is the fact that Metrobus has broughtalong its own qualitative and quantitative intensification of transportation dynamics as muchas it can be said to respond to already existing transportation problems. In this sense,Metrobus acquires a spatiality particular to İstanbul.Instead of bringing to light yet another general definition of Istanbul as a modern metropolis,Metrobus has been instrumentalized in the context of modernity and as an expression of themodern metropolis. The investigation of Metrobus as part of the metropolis at the same timemeans an investigation of urban space. In this sense, a variety of analyses has been conductedin order to reveal the spatialization conditions regarding Metrobus. First of all, the discoursesrelated to Metrobus has been investigated. Metrobus has been approached as an urban agentthat constantly transforms those agents putting forward statements about itself, rather thanbeing merely a passive object that is addressed by these discourses. Another analysisregarding Metrobus has been carried out by opening its formal structure up for discussionfrom an architectural point of view. The relation between architecture and sociality has beenrevealed so as to make visible the spatialization conditions of Metrobus. Throughout thefinal analysis, the structure of Metrobus as a visual apparatus has been studied in order toreveal the relationship between the travel experience and the metropolitan landscape that isseen through the Metrobus windows. Finally, by observing the correlations of the functionalstructure of Metrobus space, a diagram is proposed as a means of bringing forth thepossibility of speaking about different kinds of Metrobuses.