New York Konvansiyonu uyarınca hakem kararlarının tenfizinde tahkim anlaşmasının geçersizliği ve tarafların ehliyetsizliği

Abstract

Yabancı nitelikteki hakem kararlarının bir ülkede hüküm doğurması ancak tanınması ya da tenfizi ile söz konusu olabilmektedir. Türk hukukunda yabancı hakem kararlarının tanınması ve tenfizi Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ile New York Konvansiyonu'nda düzenlenmiştir. Anayasa m. 90 hükmü gereğince eğer New York Konvansiyonu'nun uygulama alanına giriliyorsa tenfizin New York Konvansiyonu'na göre talep edilmesi gerekmektedir.Gerek Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, gerekse New York Konvansiyonu'nda yabancı hakem kararlarının tanınması ve tenfizi öncelikle taraflar arasında geçerli bir tahkim anlaşmasının bulunması şartına bağlanmıştır. Zira geçerli bir tahkim anlaşması tahkim yargılamasının özünü oluşturmaktadır. Geçerli bir tahkim anlaşmasının varlığı ile uyuşmazlıklarda asıl olan devlet yargısı tarafların iradesi ile bertaraf edilmekte, özel ve istisnai bir yargılama usulü olan tahkime gidebilmek mümkün hale gelmektedir. Bu nedenle tahkim anlaşması hakemlerin yetkilerinin dayanağıdır ve tahkimin olmazsa olmaz koşuludur.Çalışmamızda da söz konusu tenfiz engelinin, yabancı hakem kararlarının tenfizinde tahkim anlaşmasının geçersizliği ve tarafların ehliyetsizliğinin, ne şekilde anlaşılması gerektiği üzerinde durmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda tahkim anlaşmasının temel özellikleri açıklanarak, anlaşmanın geçerliliği, tahkim iradesi, uyuşmazlığın tahkime elverişli olup olmaması, yazılı şekil şartı ve tarafların ehliyet ve yetkileri inceleme konusu yapılacaktır.Anahtar Kelimeler: Tahkim, tanıma, tenfiz, tahkim anlaşması, New York Konvansiyonu, tenfiz engelleri, geçerlilik, tahkime elverişlilik, şekil, ehliyet, yetki

Arbitral awards must be recognized or enforced in order to become effective in a foreign country. Under Turkish law, recognition and enforcement of arbitral awards are regulated under the International Private and Procedural Law and New York Convention. Pursuant to Article 90 of the Consitution, in cases which fall within the scope of New York Convention, the enforcement must be requested as per New York Convention.Both under the International Private and Procedural Law and New York Convention, the prerequisite for recognition and enforcement of foreign arbitral awards is the existence of a valid arbitration agreement between parties. Existence of a valid arbitration agreement is the fundemental element of arbitration. A valid arbitration agreement, upon will of parties, removes the jurisdiction of the state courts, which is the default dispute resolution method, and enables a special and exceptional jursidiction, that is arbitration. Therefore the arbitration agreement constitutes the basis of the authority of arbitrators and the sine qua non condition of arbitration.This study aims to examine how the relevant ground for refusal of enforcement, namely the invalidity of arbitration agreement and the incapacity of parties, should be interpreted. In this context, the main characteristics of arbitration agreement will be explained and the validity of the arbitration agreement, the intention to arbitrate, the arbitrability of dispute, written form requirement and capacity and authorization of parties will be examined.Keywords: Arbitration, recognition, enforcement, arbitration agreement, New York Convention, grounds for refusal of enforcement, validity, arbitrability, form, capacity, authorization