Kültüre ait anlatı yapılarının fantastik evrene aktarımı bağlamında Alice Harikalar Diyarında ve Ruhların Kaçışı filmlerinin analizi

Abstract

İnsanlık tarihi açısından hikaye anlatma geleneği, sihirli efsanevi söylencelere ve yazıtlara dayanan, ortak bir düş kurma ihtiyacının ilk ürünlerini oluşturan köklü bir geçmişe sahiptir.Gerçek dünyadan farklı olarak, doğaüstü motiflerle bezeli fantastik dünyalar, insanlara düşlerinin peşinden gidebilme imkanı vermektedir. Reel olanın karşısında duran fantazya, insanlık tarihinin her döneminde çekiciliğini korumuştur. Toplumlar geliştikçe, bireylerin dış dünyayı anlamlandırma evresinde fantazya aracılığı ile yorumlanan gerçekler de, kültürlerin birbirlerinden farklı anlatılara sahip oldukları, dinamik bir yapıyı meydana getirmiştir. Kökeni çok daha eskiye dayanan fantazya, sinema sanatının ortaya çıkışı ile birlikte kitlelere seslenmeye başlamış ve artık gözle görülebilir hale gelmiştir. Sinemanın bir dalı olan animasyon ise, cansız nesneleri hareket ettirerek canlı gibi gösteren, bu sayede insanları fantazyaya yaklaştıran illüzyonu sağlamaktadır. Temelde benzer işleve sahip olan anime kavramı ise, Doğu kültürüne özgü bir olgu olarak fantazyayı kullanmaktadır. Batı ve Doğu kültürünün ortak bir 'fantastik evren' temasından çıkarak kültürel, mitolojik, sinematografik, dinsel, tarihsel bazı ögelerden etkilenerek farklılaşması ve bu anlamda ele alınan iki film içerisinde, farklılaşmanın nasıl gerçekleştiğini anlatmak,genel anlamda çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Amaçlı örneklem etrafında Batı kültürü temsili olarak, 1951 yapımı Alice Harikalar Diyarında (Clyde Geronimi, Hamilton Luske, Wilfred Jackson) ve Doğu kültürü temsili olarak da, 2001 yapımı Ruhların Kaçışı (Miyazaki Hayao) filmleri seçilmiştir. Örneklemler, ait oldukları kültürlerin köklerinden gelen kurgusal hikayecilikten beslenmeleri, fantastik evren temasını tam olarak taşımaları ve her iki kültür içerisinde popüler olmaları bakımından çalışmanın konusu ile uyum içindedir. Çalışmada Roland Barthes'ın Göstergebilim yönteminden yararlanılmıştır. Çalışmada, seçilen örneklemlerin ait oldukları kültürlerden gelen birtakım unsurlar etrafında şekillenerek ortaya çıktığı ve bu anlamda Doğu ve Batı'nın kültürel farklılıklarının, sinema alanındaki fantastik evren yaratımında etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Anime, Animasyon, Fantastik, Sinema, Kültür

For humanity, the tradition of storytelling has a deep-rooted history, based on magical myths and inscriptions which constitute the early products of urgency to have a common dream. Unlike the real world, fantastic worlds adorned with supernatural motifs inspire people to pursue their dreams. `Phantasia`, which challenges the real, has always been compelling in all periods of human history. As societies evolved, the facts intellectualized through the instrument of `phantasia` in the conceptualization stage of the external world have created a dynamic structure in which cultures had their own distinct narratives. Phantasia, originally dating back much earlier time, has begun to appeal to the masses with the emergence of the art of cinema and, thus, has finally become visible. Animation, a branch of cinema, provides the illusion which gathers people around `phantasia` putting inanimate objects in motion and thus making them look like spirited. The concept of anime has fundamentally similar functions therewith and uses as `phantasia` as a phenomenon specific to Eastern culture. In general terms, the subject matter of this study is to evidence for differentiation of Western and Eastern culture from a common 'fantastic universe' theme under the influence of some cultural, mythological, cinematographic, religious and historical elements and to explain how the said differentiation takes place in these two films discussed in this context. Alice in Wonderland, filmed in 1951, (Clyde Geronimi, Hamilton Luske, Wilfred Jackson) and Spirited Away, filmed in 2001, (Miyazaki Hayao) are selected to ad hoc samples as representations of Western and Eastern cultures respectively. The samples are harmonious with the subject of this paper since they are nourished by fictional storytelling which comes from the roots of their culture of creation, they commonly have the theme of a fantastic universe, and they are both quite popular in their own cultures. Roland Barthes' semiotics method was used in this study. In this study, it was concluded that the selected samples were shaped and then emerged around some elements in their culture of creation and the differences between Eastern and, in this sense, Western cultures had an effect on the creation of a fantastic universe in the field of cinema.Key words: Anime, Animation, Phantasia, Cinema, Culture