Anadolu`da kadın saçının simgesel değeri ve sanatta kullanımı

Abstract

Bu çalışmada araştırdığım konu, Anadolu ve çevresindeki uygarlıkların kadın saçı vebaşa takılan aksesuarları, saçla ilişkili olan nesnelerin geçmişten günümüze semboliketkisi, değişimi ve sanatta kullanım alanı incelenmiştir. Saça ilişkin simgelerin geçmişve şimdi açısından değerlendirilmesi yapılmıştır.Anaerkil dönemde doğurganlık özelliği dolayısıyla kudretin ve bereketin simgesiolan kadın, yerleşik düzene geçişle birlikte içine dönüp toplumsal hayatı belirlemegücünü kaybetmiş, doğurganlıktan kaynaklanan yaratıcı gücünü unutmuştur.Toplumsal bilincin kadın algısı, bellek erozyonuna uğrayarak kadını değersiz halegetirmiştir. Kadının unutulmuş bilgeliği, kudreti ve üretim gücü saç kavramı üzerindenanlatılmıştır.Anadolu uygarlıklarında ana tanrıça kavramının, kadın saçına hangi anlamlarıyüklediğini, saçta ve başlıklarda kullanılan aksesuarların sembolik özelliklerini, yakıncoğrafyadaki kültürlerin sembollerinin benzerlikleri değerlendirilmiştir. Aynı zamandaŞamanizm'in etkilerini, Anadolu'da halen izleri görülen bölgeleri ve benzerlikleriincelenmiştir.Mitolojinin saç, güç, şifa, adak ve bereketle ilgili örnekleri sunulmuş vedeğerlendirilmesi yapılmıştır.Sinema, performans sanatı, Anadolu sözlü halk edebiyatı ile ilgili örnekler genel birçerçevede yorumlanarak sunulmuştur.Saçın meta olarak kullanımını, popüler kültürde değerini `Günümüzde Saç` bölümüadı altında incelenmiştir.1. ÖZETivKadın toplumsal hayatta geri planda bırakılan konumuna başkaldırdığındatoplumsal güç, kadın saçını bir simge olarak kullanıp cezalandırmaya dönüştürmüştür.Bu bağlamdan yola çıkarak kadının saç üzerinden yargılanması ele alınmıştır. Saçınbu kısa ve bölgesel tarihine bakış, kadınlığın simgesi olan saçın gerçekte toplumsal birayrımcılık aracı olarak da algılandığını göstermektedir.

This study focuses on the woman hair and its ornaments has been researched andstudied in Anatolia and civilizations of around of the Anatolia. It has been evaluatedthat how objects of hair and symbolic meanings of them have changed through ourtime and how those symbols have influenced the art.During a time period known as the Gynocratic Age, women who were symbol ofpower and fertility, were praised for their ability to give birth. The women have losttheir role as asocial maker after society has turned to the patriarchal society and theyhave forgotten the power of their creativity.Because of memory erosion of power and creativity of women and reducing thevalue of woman by social and patriarchal consciousness, the value of women and theirforgotten power of wisdom and creation have been evaluated via concept of hair inevery area of life.The meaning of woman hair, symbolic meanings of hair ornaments, headpiecesand crowns have been studied in concept of mother goddess in Anatolian civilizations.It also is looked at the similarities and differences in different cultures where placedaround of the Anatolia.Shamanism has also been researched about the concept of hair and its symbolicmeanings, effects and influences have been evaluated in practices of AnatolianShamanism.It has been given several examples and evaluated about hair, power, healing,oblation and abundance of mythologies.SUMMARYvıThe examples of movies, performance arts and Anatolian verbal folk literaturehave been shown and evaluated about hair and its culture.The use of hair as a commodity in popular culture has been evaluated under the titleof `Hair Today`.The Social forces transform the woman hair into an icon and use it as a reason forpunishment when the women who have tried to revolt against their unequal situationin the society. In this context, judgemental approach has been evaluated about womanhair and its punishment. The hair which is valued as feminine symbol is actually,perceived as a social discrimination fact, when looking at the regional and short historyof woman hair.