Türk anayasalarında hükümet biçimleri ve 1982 Anayasası değişikliği üzerine yapılan tartışmalar

Abstract

Tezin konusu Türk Anayasalarındaki hükümet biçimleridir. Kanuni Esasi ile başlayan süreçte 1921 Anayasası'na, 1924 Anayasası'na, 1961 Anayasası'na değinilmiştir. Özellikle 1982 Anayasası'ndan sonra yasama ve yürütme ilişkilerinde zamanla yürütmenin güçlendirilmesi ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesi tezin ana konusunu oluşturmaktadır.Hükümet sistemleri yasama ve yürütme kuvvetlerinin ilişkilerine göre farklılık arz etmektedir. Mutlak monarşi ile başlayan yönetim sistemi, belli bir süre meşruti monarşi ile devam etmiştir. Cumhuriyetten sonra Meclis Hükümeti Sistemi, Parlamenter Sistem ve yürütmenin güçlendirilmesi ile devam edilen süreçte Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile yeni bir hükümet sistemine geçilmiştir. Türk tarihindeki anayasaların hükümet sistemi üzerindeki etkileri araştırılmış olup tamamen ikincil kaynak araştırması yapılmıştır. Tezin amacı Türk Hükümet Sistemlerinin ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin, Türkiye'nin hükümet sistemine etkisini incelemektir. Başkanlık Sistemi, Parlamenter Sistem ve Türk Parlamenter Sistemi tarihsel süreç içinde incelenmiş, güçlü ve zayıf yönleri tartışılarak değerlendirilmiştir. Bununla birlikte ABD'deki Başkanlık Sistemi'nin uygulanması ele alınarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile karşılaştırılarak incelenmiştir. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin tanımından başlanarak temel özellikleri anlatılmış, bu sistemde yasama-yürütme arasındaki karşılıklı etkileşim araçları analiz edilmiştir. Ayrıca Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin demokratik sistem oluşturması, siyasal ve ekonomik istikrar sağlaması, milli iradeyi ön plana çıkarması gibi parametreleri tartışılmıştır. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin katılığına değinilerek rejim krizlerine, siyasal kutuplaşmaya, iktidarın kişiselleşmesine, çift meşruluğa yol açabileceği değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Parlamenter Sistem, Başkanlık Sistemi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi

The main subject area of this dissertation is forms of government in Turkish Constitutions. The process, which starts with the Ottoman Basic Law and extends to the Constitution Acts of 1921, 1924 and 1961, has also been reviewed in this study. The gradual strengthening of executive power over legislation after the 1982 Constitution Act, and the transition to the presidential government system are primary subjects of the present research.Government systems differ from each other depending on the relationships between legislative and executive forces. Although beginning with absolute monarchy, administrative systems relied on constitutional monarchy for a period of time. In the process following the foundation of republic, the Assembly Government system and the Parliamentary System were used in Turkey. However, with the enforcement of Presidential Government System which strengthens the power of execution, a new governmental system began in the country. In this context, the effects of constitutional laws on government systems in Turkish history were examined via employing only a secondary-source research. The purpose of this dissertation is to examine the effects of Turkish government systems and the presidential government system on the government system of Turkey. The presidential, parliamentary and Turkish parliamentary systems were investigated on a historical basis, and their strong and weak aspects were discussed and evaluated. In addition, the administration of presidential system in the USA was studied by comparing it with the presidential system in Turkey. After defining the presidential government system, its fundamental characteristics were explained, and mutual interaction tools between legislation and execution in this system were analysed. Moreover, certain parameters of presidential government system such as forming a democratic system, providing political and economical stability and featuring national will were also discussed. By referring to its rigidness, it was concluded that presidential government system could cause regime crises, political polarization, personalization of power and double legitimacy.Key Words: Parliamentary System, Presidential System, Presidential Government System