Kent planlamasında kent kimliği: Şanlıurfa örneği

Abstract

Kent, sosyo-kültürel düzey, ekonomik yapı ve büyüklük gibi toplumsal ve çevresel kavramlarla diğer yerleşmelerden ayrılmaktadır; çevresiyle sürekli ilişki içinde bulunan canlı, dinamik, güçlü ve gelişimi durmayan canlı bir organizma gibidir. Kentler, kültürlerin birbirleriyle olan etkileşiminin üst düzeyde yaşandığı, kültürün maddi izlerinin kolaylıkla gözlenebildiği mekânlardır. Her bir kültür ortamının geliştirdiği hayat şekli ile görünen dünyanın bir parçası olduğunu, bu nedenle de kültür ile çevrenin etkileşimde halinde olmasını dikkat çekmiştir. Bu nedenle her yerleşim bölgesinin kültürel bir görünüşü vardır ve bu alanlar kendilerini oluşturan kültürü yansıtmaktadır. Kentsel kimlik de bu kültürel birikiminin sonucu oluşmuş bir yapıdır. Bir kenti yaşatan, içerisindeki sokaklar, meydanlar, köprüler, kent hayatını simgelemekte olan yapıtları, türküleri ve yemekleridir. Bu unsurlar, kentleri sürekli canlı olarak tutmakta, kentlerin belirli bir hafızaya sahip olmalarını sağlamaktadır. Kentlerin kendilerine özgü kent kimliği kazanmalarında da bu tür yapıların ve geçmişten gelen birtakım faktörlerin büyük etkisi bulunmaktadır. Kimliğin, kentliler üzerinde yarattığı bir başka etki ise aidiyet etkisidir. Eğer insanlar gözlerini kapattıklarında ve yaşadıkları kenti hayal ettiklerinde gözlerinin önüne ortak bir görüntü, imaj ve silüet getirebilirlerse kolaylıkla ortak bir kentlilik tarif edilebilmektedir. Bu nedenle kentlerde tıpkı insanlarda olduğu gibi farklı bir dış görünüşe, farklı bir kültür birikimine sahip olması onu diğerlerinden ayrı kılan bir kimliğinin olmasını sağlar. Kentlerin özgün kimlikleri, küresel kapitalist ekonomik sistemin baskısıyla tek tipleşmekte ve zamanla yok olmaktadır. Kentlerin özgün dokusunu koruyacak kültürlerini gelecek nesillere aktaracak anlayışıyla kentlerin planlaması gerekmektedir. Kentsel planlama sadece arazi kullanımı ve yapı yoğunluğu değil kenttin doğal ve kültürel çevresini koruyan, ekonomik ve kültürel sürdürülebilirliğini sağlayan yerelin yaşam standart'ını arttıran politikalar bütünüdür. Bu çalışma, Kent planlamasında kent kimliğinin yerini Şanlıurfa örneğinde incelenmekte olup; öncelikle kent ve kentleşme, planlama, planlama kuramları gibi kent planlamasının kavramsal çerçevesi teorik olarak incelenmiş olup ikinci bölümde kent kimliği kavramından bahsedilerek kent kimliğinin mekânsal, sosyo-kültürel, ekonomik birleşenleri anlatılmıştır. Son bölümde ise kent planlamasında kent kimliği: Şanlıurfa Örneğinde Şanlıurfa'nın tarihsel gelişimi planlama süreci ve kent kimliğinin değişimi örneklerle açıklanmıştır.Anahtar Kelimeler: Planlama, Kent, Kimlik, Kent Kimliği

The city is distinguished from other settlements by social and environmental concepts such as socio-cultural level, economic structure and size; It is like a living, dynamic, strong and non-stop living organism that is in constant contact with its environment. Cities are places where the interaction of cultures with each other is experienced at high level and the material traces of culture can be easily observed. It is pointed out that each cultural environment is a part of the visible world with the way of life developed and therefore the interaction of culture and environment. Therefore, each settlement has a cultural aspect and reflects the culture that forms them. Urban identity is the result of this cultural accumulation. It is the streets, squares, bridges, artworks, songs and dishes that symbolize the life of a city. These elements keep the cities alive and ensure that the cities have a certain memory. Such structures and a number of factors from the past have a major impact on cities' acquisition of their unique urban identity. Another effect of identity on the citizens is the effect of belonging. If people close their eyes and imagine the city they live in and picture a common image and silhouette, a common urbanity can easily be described. For this reason, in cities, just like in humans, having a different outlook, a different cultural background makes it an identity that makes it different from the others. The unique identities of the cities are uniformized by the pressure of the global capitalist economic system and disappear with time. Cities need to be planned with the understanding that they will transfer their cultures that will preserve the original texture of the cities to future generations. Urban planning is not only the land use and the density of buildings, but also the policies that protect the natural and cultural environment of the city and increase the living standards of the local people that provide economic and cultural sustainability. This study examines the place of urban identity in urban planning in the case of Şanlıurfa; firstly, the conceptual framework of urban planning such as city and urbanization, planning and planning theories are examined theoretically and in the second part, the concept of urban identity is mentioned and spatial, socio-cultural and economic components of urban identity are explained. In the last chapter, urban identity in urban planning: In the case of Şanlıurfa, the historical development of Şanlıurfa, the planning process and the change of urban identity are explained with examples.Keywords: Planning,City, Identity, Urban Identity