Devlet teşvikleri ve TRC2 uygulamaları

Abstract

Bu araştırmanın kapsamını; genelde, devlet tarafından ekonomik kalkınmaya ve bölgesel farklılıkları ortadan kaldırmaya yönelik olarak verilen teşvikler, özelde ise Şanlıurfa ve Diyarbakır illerini kapsayan TRC2 bölgesinde verilen teşvikler oluşturmaktadır. Çalışmada genel itibariyle ülke çapında uygulanmakta olan teşvik politikaları incelenmiş olup, bölgesel kalkınma kapsamında farklı oranlarda verilen destek unsurları da detaylı olarak ele alınmaya çalışılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde teşvik kavramı, teşviklerin amaçları, gerekçeleri, gerekliliği, ülkemizde uygulanan teşvik politikalarının gelişim süreçleri, teşvik türleri ve teşvik veren kurumların destekleri hakkında bilgiler araştırmaya konu edilmiştir. İkinci bölümde devlet destekleri ve yatırım teşviği veren kurumlar ve bu kurumlar tarafından verilen destekler hakkında bilgiler verilmiş, üçüncü bölümde ise TRC2 Bölgesi Organize Sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren firmaların devlet destekleri ve yatırım teşviklerinden faydalanma düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma yapılarak özet bir yatırımcı rehberi hazırlanmaya çalışılmıştır.Şanlıurfa ve Diyarbakır illeri Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyet gösteren ve çalışmanın evrenini oluşturan 491 firmadan 104 firma anketi cevaplamış ve çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Bu firmalara faaliyet gösterdikleri alan, kapasite kullanım oranları, kapasite kullanım oranını arttırmada önemli görülen unsurlar, devlet teşviklerinden hangi düzeyde faydalandıkları, en çok hangi teşviklerden yararlandıkları, yatırım yeri tercihlerini etkileyen faktörler, devlet destekleri ve yatırım teşviklerinden hangi iletişim kanalları aracılığıyla haberdar oldukları, işletmelerin finansal başarısını etkileyen faktörlere ilişkin sorular sorulmuştur. Çalışma sonucunda devlet desteği ve teşviklerinin bu sorulan sorularla aralarında olan ilişkileri ölçülerek, hem bölgesel kalkınmanın hızlanması, hem yatırımcıların bu bölgeyi daha fazla tercih etmesi, bölgedeki genç nüfusun nitelikli iş gücüne dönüşmesi, ihracatın arttırılarak devam ettirilmesi, üretim çeşitliliğinin arttırılması, mevcut kaynakların en verimli halde kullanılması, milli kaynakların ülke içerisinde kalması ve yerli üretimin bir an önce ithalat rakamlarının önüne geçebilmesi adına devlet desteği ve teşvik başvurularındaki bürokratik işlemlerin azaltılarak, bu desteklerden faydalanan firma sayısının arttırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Teşvik, TRC2, Yatırım Teşvikleri, Teşvik Veren Kurumlar

The scope of this research, in general, includes the incentives provided by the state for economic development and elimination of regional disparities, in particular, the incentives given in the TRC2 region covering the provinces of Şanlıurfa and Diyarbakır. In this study, the incentive policies implemented throughout the country in general are examined and supportive elements given at different rates within the scope of regional development are discussed in detail. The study consists of three parts. In the first part, the information about the concept of incentives, the aims, reasons, necessity of incentives, the development processes of incentives policies implemented in Turkey, the types of incentives and the supports of the incentives are investigated. In the second part, information is given about the government subsidies, investment incentive institutions, and the supports given by these institutions. In the third part, research is conducted to determine the level of utilization of state subsidies and investment incentives of firms operating in TRC2 Organized Industrial Zones and the summary of an investor guide is prepared.104 firms out of 491 ones operating in the Organized Industrial Zones of Şanlıurfa and Diyarbakır provinces responded to questionnaire and formed the sample of the study. These companies were asked regarding the area where they operate, capacity utilization rates, the factors that are considered significant in increasing the capacity utilization rate, the level at which they benefit from government incentives, which incentives they mostly use, the factors affecting preferences of investment places, the channels which they are informed of government supports and investment incentives and factors affecting financial success. As a result of the study, by assessing the relations between government supports and incentives with the questions asked, it is concluded that the bureaucratic procedures in the government support and incentive applications should be reduced and the number of companies benefiting from these supports should be increased in order to accelerate regional development, convince more investors to this region, turn young population into qualified labor force, enhance production diversity, increase export continuously, use national resources efficiently as well as keep it within the country, and prevent domestic production from import. Key Words: Incentive, TRC2, Investment Incentives, Incentive Institution