Semerkandî`nin Bahru`l-ulûm tefsirinde Müteşâbih ayetlerin yorumu

Abstract

Kur'ân'da, lafzında benzerlik, kapalılık ve bilinmezlik bulunan birtakım kelimelerin geçtiği âyetler vardır ki, bu âyetler müteşâbih olarak adlandırılmıştır. Genel kabule göre müteşâbih âyetlerin tefsirinin yapılması mümkün olmakla beraber, hakiki mânâsı ve mâhiyetinin bilinmesi yalnızca Allah'a aittir. Bu âyetlerin içerikleri genel olarak; bazı sûrelerin başlangıçlarında bulunan hece harfleri (mukatta'a harfler), ahiret hayatına dair gaybî meseleler, el, yüz, göz, nefs gibi Allah'a isnâd edilen birtakım haberî sıfatlar ile istihyâ, istihzâ, ityân, meci' ve mekr gibi fiillerdir. Müteşâbih âyetlerin te'vîl çalışmaları esnâsında ortaya çıkan güçlükler, bu ayetlerin sayısı, muhtevâsı, yorumlanıp yorumlanmayacağı gibi birçok meseleyi beraberinde gündeme getirmiştir.Bu çalışmada Alâeddin Ali bin Yahyâ es-Semerkandî'nin müteşâbih âyetleri yorumlamadaki üslup ve metodu incelenmektedir. Semerkandî, bu ayetlerin te'vîl edilmesi gerektiğini düşünmekte, hakîkî manası ile düşünmenin mümkün olmadığı yerlerde mecâz mânâlar vererek bu âyetleri yorumlamak gerektiğini belirtmektedir. Bu te'vîl yapılırken akıl-nakil dengesinin gözetilmesi gerektiğini savunan Semerkandî, ortaya çıkan sonuçların akıl ve nakil esaslarına ters düşmemesi gerektiğini belirtmektedir.Anahtar Kelimeler: Semerkandî, Bahru'l-Ulûm, Müteşâbih, Muhkem, Âyet, Te'vîl, Haberî Sıfatlar.

There are some verses in the Holy Qur'an which are called `mutashabih` (speculative) that contain words which bear similarity, obliqueness and obscurity. According to general acceptance, it is possible to comment on mutashabih verses, however only Allah knows their real meaning and essence. The content of these verses are, syllabic (disconnected) letters at the beginning of some `surah`s (chapter), unseen matters of afterlife; informative adjectives as hand, face, eye, self that are attributed to Allah and verbs involving sustenance, fleering, evidencing, arrival, deceit in general. The difficulties that arise during the explication of mutashabih verses revive several problems as, the number of these verses, the content of them, whether they will be interpreted or not. In this study, the method and style of Alâeddin Ali bin Yahyâ es-Semerkandî on interpretation of mutashabih verses are examined. Semerkandî thinks that these verses should be interpreted and in case it is not possible to think about their real meaning, metaphors should be used. He advocates a balance between reason and conveyance (information/message that is conveyed through centuries) should be observed while making this interpretation and states that the results should not contradict the fundamentals of reason and conveyance.Keywords: Semerkandî, Bahru'l-Ulûm, Mutashabih, Muhkam, Verse, Interpretation, Habarî Attributes.