209 numaralı Urfa şer`iyye sicili`nin transkripsiyon ve değerlendirmesi (h. 1294-1302/m. 1877-1885)

Abstract

Şer'iyye Sicilleri, yerel tarih araştırmalarında Osmanlı Devleti'nde taşra sistemi işleyişinin ortaya konulması ve bu sistemin en derin izlerini taşıması bakımından önemli kaynaklardır. Bu çalışmanın konusu, 209 Numaralı Urfa Şer'iyye Sicili'ndeki belgelerin transkripsiyon edilerek, Urfa Eytam Sandıklarındaki yetim mallarının yayımlanan nizamnameler ve araştırma eserleri kapsamında değerlendirilmesidir. Bu bağlamda Şer'iyye Sicilleri'nin muhtevası ile birlikte Eytam İdaresi ve Sandıkları'nın kuruluşu ile bu sandıkların Urfa'da işleyişinin belgeler ışığında ortaya konulması amaçlanmıştır.Bu çalışma sonunda, 209 Numaralı Urfa Şer'iyye Sicili kapsamında 1877-1885 (H. 1294-1302) tarihleri arasında Urfa'da Eytam Sandıklarından borç alan kişilerin ve sandıkta parası olan yetimlerin kimlik bilgileri, ikamet ettikleri mahalleler hakkında bilgiler tespit edilmiştir. Yetimlerin sandıktaki paralarının ne şekilde işletildiği, bu işlemler için yetimin vasi-vekil veya velisinin kimliği gibi bulgular elde edilmiştir. Sadece rehin ve kefil karşılığı verilen borç işlemlerinde Müslüman ve Gayrimüslim farkı gözetilmeksizin bu sandıklardan yararlanma hakkının tanındığı ve bunların birbirlerine kefil oldukları tespit edilmiştir. Yine aynı şekilde Müslüman ve Gayrimüslimlerin yetim mallarından borç aldığı ve yetimlere vasi-vekil tayin edildikleri gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra Urfa Eytam Sandıklarından sadece erkelerin değil, kadınların da borç aldığı, yetimlere vasiye olarak tayin edildikleri ve ölen kadının yetiminin mallarının da bu sandıklarda muhafaza ve idare edildiği elde edilen bulgular arasındadır. Bu durum Osmanlı Devleti toplumunun, barış ve güven içinde yaşadığını göstermektedir. Sonuç olarak bütün bu hususlar genelde Osmanlı Devleti'nde özelde ise Urfa'da yetimler için kurulan sistemin uygulanışı ve düzenliliği hakkında bilgi vermektedir. Kayıp yetimler için yapılan düzenlemeler bunun en açık örneğini teşkil etmektedir. Ayrıca bu çalışma ile Urfa'nın sosyo-ekonomik hayatı hakkında bulgular elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Urfa, Hukuk, Şer'iyye Sicilleri, Yetim.

The Court Records are important sources in terms of revealing the functioning of the provincial system in the Ottoman Empire and carrying the deepest traces of this system in local historical research. The subject of this study is to transcribe the documents in Urfa Courd Records Number 209 and to evaluate the orphan goods in Urfa Orphans Crates within the scope of published regulations and research works. In this context, it is aimed to reveal the content of the Court Records together with the establishment of the Orphans Administration and the Funds, and the functioning of these funds in Urfa in the light of documents.At the end of this study, the identity information of the people who borrowed from Orphans Funds in Urfa between 1877-1885 (H. 1294-1302) and the orphans who have money in the polls and information about the neighborhoods they live in are determined within the scope of Urfa Court Records Number 209. Findings such as how the money of the orphans in the ballot box are operated and the identity of the orphan's guardian-guardian or guardian have been obtained for these transactions. It has been determined that the right to benefit from these funds, regardless of Muslim and non-Muslim differences, has been granted and they are vouching for each other in debt transactions pledged and guarantor. In the same way, it is observed that Muslims and non-Muslims borrowed from orphan property and orphans were appointed as guardian-surrogate. In addition to this, it is found that not only men but also women borrowed from Urfa Orphans Funds, they were assigned as guardian to orphans and the goods of the orphans of the deceased women were kept and managed in these boxes. This situation shows that the society of the Ottoman Empire lived in peace and security. As a result, all these issues provide information about the implementation and regularity of the system established for orphans in the Ottoman Empire in general and in Urfa in particular. The arrangements for missing orphans are the clearest examples of this. In addition, the findings of this study are obtained about the socio-economic life of Urfa. Key Words: Ottoman Empire, Urfa, Law, Court Records, Orphan.