Gençlerin cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve güvenli cinsel yaşam konusunda bilgi ve davranışlarına akran eğitiminin etkisi

Abstract

Müdahale tipindeki bu epidemiyolojik araştırmada, gençlerin güvenli cinsel yaşam vecinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) konusunda bilgi ve davranışlarına akraneğitiminin etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Veri yoplamada araştırmacılar tarafındanhazırlanan, içeriğinde sosyo-demografik bilgiler yanısıra güvensiz cinsel yaşam, aileplanlaması ve CYBE'a yönelik soruların olduğu `Gençlerin Sağlığı Bilgi Formu'kullanılmıştır. Analizlerde bağımsız gruplarda iki ortalamayı karşılaştırmada t testi, bağımlıgruplarda eşleştirilmiş t testi, bağımsız gruplarda yüzdeleri karşılaştırmada ki-kare testi,bağımlı gruplarda McNemar ki-kare testi, sürekli değişkenler arasındaki ilişkileri saptamadaise pearson korelasyon testi kullanılmıştır.Bu çalışmanın örneğini rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen %45.1'i kız ve%54.9'u erkek olmak üzere 15-24 yaşları arasında toplam 977 (yanıtlama oranı %88.8) gençoluşturmuştur. Çalışmaya katılan tüm gençlerin %19.8'i cinsel birleşme ile sonuçlananilişkilerinin olduğunu bildirirken, bu oran evli olmayanlarda %15.6'dır. Cinsel ilişkiyaşayanların çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır ve ortalama cinsel ilişki yaşı 17.6'dır.Evli olmayan gençlerin %43.1'i hayat kadınıyla, %43.3'ü yakın arkadaş, sevgilisi ile ve%8.3'ü de maket ve hayvanlarla ilişkide bulunduklarını bildirmişlerdir. Sağlık davranışıteorileri temel alınarak gerçekleştirilen akran eğitimi müdahalesi sonrasında toplam bilgipuanı 14.6'dan 32.6'ya yükselmiştir (p<0.05).. Güvenli cinsel yaşam kapsamında; `cinselilişkiden kaçınmak', `tek eşli olmak' ve `kondom kullanmak' adımlarının her birinin anlamlıdeğişim gösterdiği saptanmıştır (p<0.05). Aktif cinsel yaşamı olan evli olmayan gençlerinmodern yöntemleri kullanma oranı %53.8'den %80.8'e yükselirken, hiçbir yöntemkullanmama ise %28'den %11.8'e düşmüştür.Sonuç olarak, akran eğitimi olumlu yönde bilgi ve davranış değişimine neden olan birmüdahaledir. Çalışmanın bulgularına dayalı olarak, birinci basamak sağlık kuruluşlarındagençlerin üreme sağlığı ve güvenli cinsel yaşam konularında bilgilendirilmeleri, hastalıklarınönlenmesi ve erken tanı-tedavi hizmetlerine ulaşımlarının arttırılmasında akran eğitimimodelinin yararlı olacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Genç, akran eğitimi, CYBE, güvenli cinsel yaşam

In this intervention epidemiological research, it was aimed to determine of peereducation effect on safer sex life, contraseptive method and sexually transmitted diseases(STI?s) of young people. `Health of Young People Information Form? prepared by researcherincluded of socio-demographic and safer sex life, contraseptive method and sexuallytransmitted diseases informations was used to data collection. In the anayses, we used the ttest and chi-square tests according to the independent and dependent group characteristic, andpearson correlation method for the continuity variables.The sample of the study was consisted of 977 young people aged 15-24 years - 45.1 %were female, 54.9% were male-selected by random selection method (Response rate %88.8).19.8% of them reported that they had a sexual penetration, this ratio was 15.6 % forunmarried youngs. Males had higher sexual life than females, and mean age was 17.6. Ofunmarried youngs, 43.1% of them had first sexual penetration with sex workers, 43.3 % wasclose friends, and 8.3 % was other things like animals and sex models.Based on health behaviour theories, after approximatelly 2 months later of peereducation intervention, the intervention had a significant effect on including tcontributepositively to the acquisition of knowledge, awareness of sexual risks, knowledge of birthcontrol methods, and prevention of CYBE. It was found the mean of total knowledge scorewas 14.6 in preintervention period, this score was increased to 32.6 in postintervention. Eachof safer sex life steps including `abstinence from sex, being faithful, use condom? changedpositively (p<0.05). Modern contraseptive methods usage was increased from 53.8% to80.8%, any method use was decreased from 28% to 11.8 % on active sexual life of youngs.As a result of this study, we determined the positive knowledge and behaviour changes ofpeer education program. Based on the study findings, peer education model will give anadvantage and useful results for the increasing awareness about safer sex life and STI?s,access to services, prevention and early diagnosis and treatment of STI?s in the primaryhealth services.Keywords: Youngs, peer education, STI, safer sex life