Kadınların sosyal destek ve öz etkililik algılarının meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi

Abstract

Bu çalışma kadınların sosyal destek ve öz etkililik algılarının belirlenmesi ve bu algıların meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisini saptamak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın verileri Ekim 2014- Nisan 2015 tarihleri arasında Şanlıurfa'da 17 nolu Bamyasuyu Aile Sağlığı Merkezi'ne bağlı bölgede toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini 316 kadın oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından oluşturulan anket formu, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Sağlık İnanç Modeli Ölçeği KKMM Öz-Etkililik Alt Boyutu, Mamografi Öz-yeterlilik/Öz-etkililik Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın verileri SPSS 16.0 paket programıyla değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (bağımsız gruplarda t testi), Mann Whitney U testi, Ki kare testi yapılmıştır. Çalışmanın yapılması için etik kurul, kurum ve katılımcı izni alınmıştır. Çalışmaya katılan kadınların yaş ortalaması 49.51±9.29 olup, %93.0'ı evli, %58.5'i okur-yazar değildir. Kadınların %8.2'sinin ailesinde, %16.5'inin yakın çevresinde meme kanseri öyküsü bulunmaktadır. Çalışmaya katılan kadınların %57.6'sı meme kanseri hakkında daha önce bilgi aldığını, %32.0'ı daha önce meme kanseri taraması yaptırmak için sağlık kuruluşuna başvurduğunu belirtmiştir. Çalışmada KKMM yapan, KMM yaptıranların sosyal destek algısı puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca mamografi çektirenlerin çektirmeyenlere göre sosyal destek ölçeği arkadaş alt boyutundan aldığı puan ortalaması daha yüksektir. KKMM yapan kadınların yapmayan kadınlara göre KKMM öz etkililik algısı puan ortalaması (t=19.998, p=0.000), mamografi çektiren kadınların çektirmeyen kadınlara göre mamografi öz etkililik ölçeği puan ortalaması istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır (t=7.067, p=0.000). Bu çalışmada kadınların meme kanseri erken tanı davranışlarının düşük olduğu ve sosyal destek algısının erken tanı davranışlarında etkili olmadığı, öz etkililik algısının erken tanı davranışlarını etkilediği saptanmıştır. Erken tanı davranışlarının artırılması için kadınların sosyal destek ve öz etkililik algılarının artırılmasına yönelik kültüre uygun girişimsel hemşirelik çalışmalarının yapılması önerilmektedir.

This descriptive study was conducted for the purpose of determining women's social support and self-efficacy perceptions and the effect of these perceptions on the early diagnosis behaviors of breast cancer. The study data were collected in a region associated to Bamyasuyu Family Health Center numbered 17 in Şanlıurfa between October 2014- April 2015. The study sample consisted of 316 women. The data were collected by using a questionnaire form that was developed by the researcher, as well as Multidimensionally Perceived Social Support Scale, Health Belief Model Scale, BSE (Breast Self Examination) Self-Efficacy Lower Dimension and Mammography Self- Efficacy /Self-Sufficiency Scale. The study data were evaluated in the SPSS 16.0 package software and analyzed by using descriptive statistics, significance test for the difference between two averages (independent samples t-test), Mann Whitney U test and chi-square test. In order to conduct the study, ethical committee, institutional and participant permissions were obtained. It was determined that women that participated in the study had an age average of 49.51±9.29 and 93.0% were married and 58.5% illiterate. 8.2% of women had breast cancer history in family and 16.5% in immediate vicinity. 57.6% of women that participated in the study stated that they had been informed about breast cancer and 32.0% had applied to a healthcare organization to have breast cancer screening before. As a result of the study, the score averages of social support perception were determined to be higher in women having BSE. Besides, the score averages of the lower dimension of friend were determined to be higher in women having mammography than women not having mammography in the Social Support Scale. There was also a statistically significant highness in the score averages of BSE self- efficacy in women having BSE than women not having BSE (t=19.998, p=0.000) and in the score averages of Mammography Self- Efficacy Scale in women having mammography than women not having mammography (t=7.067, p=0.000). İn this study, was found low of women's behaviours of breast cancer early dedection and perception of self efficacy is effective while perfeption of social support isn't effective on women's breast cancer early dedection. In order to improve the women's behaviour of breast cancer early dedection, making appropriate nursing work culture social support and towards self-efficacy perception increasing is recommended.