Şanlıurfa`da 0-6 aylık bebeklerin sadece anne sütü alma durumları ve etkileyen faktörler

Abstract

Çalışma, Şanlıurfa'da 0-6 aylık bebeklerin sadece anne sütü alma durumlarını ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla kesitsel tipte yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Şanlıurfa il merkezinde yaşayan ve 0-6 aylık bebeği olan anneler oluşturmuştur. Örnek seçiminde küme örnekleme yöntemi kullanılmış ve her sokak bir küme birimi olarak alınmıştır. Evrendeki küme sayısı 4227 olup, pilot çalışma için gerekli küme sayısı 10'dur. Örnek büyüklüğü yapılan pilot çalışma sonunda tahmini oran 0.35, hata sınırı 0.1 olarak hesaplanmış, gerekli küme sayısı 57.11 olarak bulunmuştur. Basit rastgele yöntemle sokaklar seçilerek örneklem sayısına ulaşılmış ve çalışma toplam 203 anne ile ev ortamında tamamlanmıştır. Veriler, Veri Toplama Formu ve Emzirme Öz Yeterlilik Ölçeği aracılığı ile 15 Mayıs – 30 Haziran 2015 tarihleri arasında, yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma için Harran Üniversitesi Etik Kurul'undan yazılı, katılımcılardan ise sözlü izin alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistiklerden yüzde, ortalama, standart sapma, tek değişkenli analizlerden Ki-kare ve Man Whithney-U testi kullanılmıştır. Tek değişkenli analizlerde anlamlı fark yaratan, doğumdan sonra yardım eden kişi, doğumdan sonra ek gıda verilme durumu ve Emzirme Öz Yeterlilik Ölçek Puanı değişkenleri Lojistik Regresyon Modeline alınmıştır. Çalışmada annelerin %71.4'ünün emzirme deneyiminin olduğu, %1.5'nin ilk emzirmede sorun yaşadığı, %57.1'nin bebeğine doğum sonrası anne sütü dışında ek gıda verildiği belirlenmiştir. Sadece anne sütü verme orantısı bebeği bir aylık olan annelerde %37.9 iken, bebeği altı aylık olan annelerde %26.5'tir. İlk emzirmede sağlık personelinden yardım alanlarda (p<0.05), ilk emzirme öncesi anne sütü dışında gıda verilmeyenlerde (p=0.000) ve emzirme öz yeterlilik ölçek puanı yüksek olanlarda (p=0.000) sadece anne sütü verme orantısının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yapılan lojistik regresyon analizinde, sadece anne sütü ile beslememe riskinin, bebeğine ilk emzirme öncesi anne sütü dışında gıda verilenlerde 139 kat fazla olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, örneklem grubunda sadece anne sütü verme orantılarının oldukça düşük olduğu, doğum sonrası yapılan eğitim ve danışmanlıkların sadece anne sütü ile besleme davranışında etkili olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, annelerin emzirme konusunda, gebelikten başlayarak doğum sonu süreçte dahil sağlık personeli tarafından bilgilendirilmesi ve desteklenmesi, emzirme başarısını arttırmak için öz yeterliliklerini yükseltmeye yönelik girişimlerde bulunulması, doğum sonu süreçte bebeklere anne sütü dışında gıda verilmesinin önlenmesi için gerekli eğitim ve danışmanlıkların yapılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Anne sütü, emzirme, sadece anne sütü verme, hemşirelik.

This cross-sectional study was conducted to determine only the breastfeeding status of 0-6 month-old infants in Şanlıurfa and the effective factors. The population of the study consisted of mothers who had 0-6 month-old infants and resided in the city center of Şanlıurfa. The cluster sampling method was used in the sample selection and each street was taken as a cluster unit. Number of clusters in the population was 4227 and number of clusters required for pilot study was 10. As a result of pilot study made to determine the sample size, it was calculated that the estimated rate was 0.35, the error margin was 0.1, and the number of clusters was 57.11. The sample size was reached by selecting the streets through simple random method and the study was completed with total 203 mothers in the environment. The data were collected using the face-to-face interview technique between 15 May – 30 July 2015 by using Data Collection Form and Breastfeeding Self-Efficacy Scale. A written permission from Harran University Ethics Committee and verbal consent from the participants were obtained for the study. Percentage, mean, and standard deviation from descriptive statistics as well as Chi-square and Mann Whitney-U test from univariate analysis were used to assess the data. The variables of person creating the significant difference in univariate analysis and helping after birth, the status of giving supplementary food after the birth, and score of Breastfeeding Self-Efficacy Scale were included in Logistic Regression Model. It was found in the study that out of the mothers, 71.4% had breastfeeding experience, 1.5% had problems with their first breastfeeding, and 57.1% gave supplementary food to their babies other than breast milk after the birth. The rate of only breastfeeding their babies was 37.9% in mothers having one-month-old infants and 26.5% in mothers having six-month-old infants. The rate of only breastfeeding was determined to be higher in mothers who received help from healthcare professional in the first breastfeeding(p<0.05), did not give any food other than breast milk before first breastfeeding(p=0.000), and had high score of breastfeeding self-efficacy scale(p=0.000). In the logistic regression analysis, the risk of not feeding the babies only with breast milk was 139 times higher in those giving supplementary food other than breast milk before the breastfeeding. According to the results of the study, it was determined that the rates of only breastfeeding was quite low in the sample group and the postpartum training and counselling were only effective in breastfeeding behaviors. In accordance with these results, it is recommended to inform and support the mothers about breastfeeding by the healthcare professional also in the postpartum period starting from the pregnancy, increase their breastfeeding self-efficacy to increase breastfeeding success, and to make necessary training and counselling to prevent giving any supplementary food to the infants other than breast milk in postpartum process. Keywords: Breast milk, breastfeeding, feeding only with breast milk, nursing.