Sorgül makarnalık buğday çeşidinin (triticum durum desf.) tohumlarına uygulanan farklı dozlardaki gamma ışınının M1 ve M2 bitkilerinin bazı özelliklerine etkisi üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Doktora Tezi SORGÜL MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİDİNİN (Triticum durum Desf.) TOHUMLARINA UYGULANAN FARKLI DOZLARDAKİ GAMMA IŞINININ Mı VE M2 BİTKİLERİNİN BAZI ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Cuma AKINCI Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı 1999, Sayfa: 88 Bu araştırma, 1996/1997 ve 1997/1998 kış sezonunda Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasında yürütülmüştür. Araştırma, farklı dozlardaki gamma ışınlarının (0, 50, 100, 150, 200, 250 ve 300 Gy) Sorgül makarnalık buğday çeşidinin Mı ve M2 bitkilerine olan etkilerini saptamak anmayla yapılmıştır. Araştırma, Mı bitkileri için sera ve tarlada; M2 bitkilerindeki gözlemler için ise tarlada yürütülmüştür. Artan gamma işim dozlarının Mı bitkilerinin incelenen tüm karakterlerinde ve M2 bitkilerinin başaktaki başakçık sayısı, başaktaki tane sayısı ve başaktaki tane ağırlığı özellikleri üzerinde istatistiki olarak önemli etkiler oluşturduğu belirlenmiştir. Artan dozlara paralel olarak Mı bitkilerinde başaklanma süresi artarken incelenen diğer karakterlere ait değerlerde azalma gözlenmiştir. Artan gamma ışını dozları M2 bitkilerinde klorofil mutasyonlannı önemli ölçüde arttırmıştır. En yüksek klorofil mutasyon frekansı 300 Gy gamma ışını dozunda saptanmıştır. Bu araştırmanın sonucu olarak, Sorgül makarnalık buğday çeşidinde fide boyunun % 50 azalmasına neden olan 150 Gy dozunun etkili doz (ED50) olduğu saptanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Mutasyon Oluşturma, Gamma Işını, Makarnalık Buğday HC*5EKÖeRFrİM KURALI! DOKÜMANTASYON MERKEH ı

ABSTRACT Ph. D. Thesis A STUDY ON THE EFFECT OF DIFFERENT GAMMA DOSES APPLIED TO THE SEEDS OF SORGÜL DURUM WHEAT VARIETY (Triticum durum Desf.) ON THE SOME CHARACTERS OF M, AND M2 PLANTS Cuma AKINCI Harran University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Field Crops 1999, Page: 88 This research was conducted during the winter growing season of 1996/1997 and 1997/1998 at the Field Crops Department, Agriculture Faculty of Dicle University. The aim of the research was to determine the effects of different doses of gamma ray (0, 50, 100, 150, 200, 250 and 300 Gy) on Mi and M2 plants of Sorgül durum wheat variety. The research was established for Mi plants in the greenhouse and in the field; M2 plants in the field. Statistically significant differences were observed by increasing gamma ray doses all the characters of Mi plants and number of spikelets per spike, number of grains per spike and grain weight per spike of M2 plants. Increasing gamma ray doses increased heading time and decreased other observed characters of Mi plants. In M2 plant, the increasing gamma doses have caused significant increases in chlorophyll mutations. It was determined the highest chlorophyll mutation frequency was in 300 Gy gamma dose. The result of this study has shown that the dose decreased 50% of the seedling height for durum wheat variety Sorgül were found to be 150 Gy as effective dose (ED50). KEY WORDS: Induced Mutation, Gamma Ray, Durum Wheat