Şanlıurfa Karakoyun deresi atıksularıyla sulanan Paşabağı tarım alanlarının sorunları ve çözüm önerileri

Abstract

oz Yüksek Lisans Tezi ŞANLIURFA KARAKOYUN DERESİ ATIKSULARIYLA SULANAN PAŞABAĞI TARIM ALANLARININ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Remziye YILDIZ Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar Ve Sulama Anabilim Dalı 2001, sayfa 54 Harran Ovasında yürütülen bu çalışma, Şanlıurfa il merkezine bağlı Paşabağı Bölgesinde bulunan sebze bahçelerin, Karakoyun Deresinden akan atıksularla sulanmasının; halk sağlığında, toprakta ve bitkide yarattığı sorunları irdelemek ve araştırma sonuçlarına göre anılan tarım alanlarının normal sulama suyu ile sulanmasının çevreye vereceği yansımayı saptamaktır. Bu bağlamda Paşabağı Taran Alanlarının sulama suyu gereksinimini karşılayan atıksudan, sulama döneminde 2 kez, 5 farklı noktada örnek alınarak, Pb, Zn, Cr, Mn, Fe, Cu, Cd, Hg, Ar, K, Na, Ca, Mg, pH, Sıcaklık, elektriksel iletkenlik (EC), ve bakteriyolojik analizler yapılmıştır. Araştırma alanında yetiştiriciliği yapılan ve atıksu ile sulanan bitkilerden, taze soğan, maydanoz ve naneden 2 kez, 3 tekerrürlü örnek alınmış ve Ca, Na, Mg, K, Cu, Mn, Fe, Zn analizleri, ayrıca her bitkinin etkili kök derinliğinden 2 kez, 3 tekerrürlü alınan toprak örneklerinde, pH, EC, K, Na, Ca, Mg, Mn, Fe, Zn, Cu, analizleri yapılmıştır. Çalışma sonucu, atıksuda bulunan yüksek seviyedeki patolojik mikroorganizmaların halk ve çevre sağlığım önemli düzeyde tehdit ettiği saptanmıştır. Bu sebeple bu atıksu, sebze sulamalarında kesinlikle kullanılmamalıdır. T£.YOBSK<ttft*ltMKini>U> DOKDıuırtAsvaı waan 111Araştırma bölgesi, Şanlıurfa ilinin kanalizasyon arıtma tesisinin mansabında yer aldığından, arıtılacak atıksuyun tekrar sulama amaçlı kullanılmasının olanaksız olduğu belirlenmiştir. Diğer bir seçenek olarak atıksuyun, arıtılan suyun tekrar pompaj ile menbaya iletilmesi düşünüldüğünde yapım maliyetinin çok yüksek, işletmesinin pahalı olması nedeniyle projenin fızibl olmayacağı belirlenmiştir. Ancak GAP projesi kapsamında inşa edilen Şanlıurfa tünelleri ile Harran Ovasına iletilen sulama suyundan, proje sahasının ihtiyacı kadar olan kısmım cazibe ile anılan sahanın sulanmasının, ekonomik ve yapılabilir olduğu saptanmıştır. Bu fikirler ışığında proje alanının Şanlıurfa tünellerinden gelen Fırat Suyu ile sulanmasının en uygun seçenek olduğu görülmüş ve bu konuda gerekli projelendirme kriterleri belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Atıksu, su kimyası, toprak kimyası, bitki besin elementleri iv

ABSTRACT MASTER THESİS PROBLEMS ASSOCCIATED WITH IRRIGATION OF AGRICULTURAL LANDS IN PAS AB AGI BY ŞANLIURFA KARAKOYUN RIVER WASTE - WATERS AND SUGGESTIVE ACTIONS REMZIYE YILDIZ HARRAN UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF AGRICULTURAL STRUCTURES AND IRRIGATION 2001, PAGE: 54 In this study conducted in Hairan Plain, it was aimed to evaluate effects, of irrigation of vegetable crops in Pasabagi Region by Karakoyun river wastewaters in human health, soil and plants. Based on the results from the study, it was proposed to determine the effects of irrigation of the lands by normal irrigation water to environment. In this regard, five different water samples were collected twice during irrigation periods (May 31, 2001 -June 27, 2001) from waste waters used to irrigate Pasabagi agricultural lands to analize Pb, Zn, Cr, Mn, Fe, Cu, Cd, Hg, Ar, K, Na, Ca, Mg, pH, temperature, electrical conductivity (EC) and bacteria levels. In the research, plant samples were collected twice with three replications from crops; fresh onion, parsley and mentha spicata grown in this region to analize Ca, Na, Mg, K, Cu, Mn, Fe, Zn. Soil samples were colleceted twice with three replications from the effective soil depth in each crop to analize pH, EC, K, Na, Ca, Mg, Mn, Fe, Zn, Cu, and total salt levels. Research results revealed that high concentrations of pathological microorganizms in wastewater were serious thtreath to human health and environment. Thus, the results suggested that wastewater should not be used forirrigation purposes. Because Şanlıurfa waste-water treatment facility was out of the research region, it was found that reuse of treated waste-water for irrigatin was not a feasible task. It was concluded that pumping the treated waste-water back to the agricultural fields in the research region for irrigation was not an appropriate alternative due to investment and operation costs. However, it might be possible to carry water by gravitational means for irrigation which could be provided by Şanlıurfa water tunnels flown to Harran Plain in GAP project. In conclusion, it was suggested that irrigation of the agricultural lands studied in this research with water provided by Tigris river was a better alternative. Thus, criterias for such irrigation projects were presented in this thesis. Keywords: Waste- water, water chemistry, soil chemistry, crop nutrition elements. dokObmmtasyoh bdekkeeS