Antep fıstığında bazı anaç x kombinasyonlarının fenolojik ve pomolojik özellikler üzerine etkisi

Abstract

Antepfıstığında Bazı Anaç x Çeşit Kombinasyonlarının Fenolojik ve Pomolojik Özellikler Üzerine Etkisi Serdar TURKER Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Prof. Dr. Bekir Erol AK (Danışman) Prof. Dr. ibrahim BOLAT Doç. Dr. Semih ÇAĞLAR (Jüri Üyesi) (Jüri Üyesi) 8. ÖZET Bu çalışma, 2001 ve 2002 yıllarında, Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü bahçelerinde seçilmiş olan 3 anaç (P.vera, L, P. khinjuk, Stocks, ve P. atlantica, Desf.) üzerine aşılı bulunan 28 yaşındaki değişik çeşitler (Siirt, Kırmızı, Halebi, Uzun ve Ohadi) üzerinde yürütülmüştür. Bu çalışmada, değişik anaçların farklı çeşitlerde etkilerini belirlemek amacıyla, ilkbahar döneminde fenolojik gözlemler ve meyvelerde pomolojik analizler yapılmıştır. Öte yandan her ağacın dört ayrı yönünden, ilk 2 salkımından alınan meyveler kurutulduktan sonra çıtlama, boş meyve ve toplam meyve oranı gibi fiziksel analizler ile pomolojik analizler yapılmıştır. Öte yandan ağaç başına verim ile anaçların büyüme ve gelişme üzerine etkisi de belirlenmiş olup, elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir: 811. Değişik anaçların çeşitler üzerinde çiçeklenme zamanı üzerinde etkileri olduğu gibi çiçeklenme süresi üzerine de etkisi vardır. Genel olarak P. atlantica anacı üzerine aşılı çeşitlerde çiçeklenme süresi daha uzun olmaktadır. 2. Ağaç başına verim bakımından çeşitler birbirleriyle karşılaştırıldığı zaman en yüksek verimin, iki yıllık ortalamaya göre, 7,214 kg/ağaç ile Uzun çeşidinde, en düşük verimin (4,186 kg/ağaç) ise Halebi çeşidinde olduğu saptanmıştır. Anaçların etkisi karşılaştırıldığında ortalama en yüksek verimin (7,33 1 kg/ağaç) P. khinjuk anacında olduğu belirlenmiştir. 3. Birim kesit alana düşen verim bakımından çeşitler birbirleriyle karşılaştırıldığı zaman iki yıllık ortalamaya göre en yüksek verimin, (40,1 g/cm2) Siirt çeşidinde, en düşük verimin (25,2 g/cm`) ise Halebi çeşidinde olduğu saptanmıştır. Anaçlar arasında birim kesit alana düşen verim bakımından en yüksek değere (38,3 g/cm`) P. khinjuk' /m sahip olduğu saptanmıştır. 4. Bu çalışmada anaç ve kalem gelişimi bakımından aşı noktası altı, aşı noktası üzeri ve sürgün boyu incelendiğinde çeşitler ve anaçlar arasında farklılıkların olduğu belirlenmiştir. Sürgün uzunluğu bakımından P. vera anacının olumlu etkilediği saptanmıştır. 5. Yapılan analizlerde fiziksel özellikler bakımından çıtlama, boş ve toplam dolu meyve oranları bakımından anaçların etkisinin yıllara göre değiştiği, çeşitler arasında da farklılıkların olduğu saptanmıştır. Çıtlama, toplam dolu meyve oranı yüksekliği ve boş meyve oranının düşüklüğü bakımından Siirt çeşidinin öteki çeşitlere göre daha iyi olduğu belirlenmiştir. 826. İç meyve randımanı incelendiğinde analiz yapılan meyvelerin çıtlak olanlarında olmayanlara göre iç randımanı daha yüksek (% 50.45) olduğu belirlenmiştir. Anaçlar arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olmadığı saptanmıştır. Çeşitler karşılaştırıldığında gerek çıtlak gerekse çıtlak olmayan meyvelerde Ohadi çeşidinin ötekilerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. 7. Yapılan pomolojik analiz sonuçlarına göre, ağırlık bakımından P. atlantica anacı üzerine aşılı çeşitlerde daha yüksek olduğu, yıllar bakımından ise 2001 yılı meyvelerin daha ağır olduğu saptanmıştır. Kavlak ve iç meyvelerde yapılan uzunluk, genişlik ve kalınlık değerleri değerlendirildiğinde çeşitlerin, yılların ve anaçların etkilerinin yıllara göre değişim gösterdiği, bazılarının istatistiksel olarak önemli bazılarında ise ortalamalar arasındaki farkların önemsiz olduğu saptandı. Genel olarak Pistacia atlantica anacı üzerinde aşılı çeşitlerde öteki iki anaca göre daha olumlu tepki verdiği belirlenmiştir. Öte yandan çeşitler karşılaştırıldığında Siirt çeşidinin daha iyi olduğu görülmektedir. Ancak kesin bir sonuca varabilmek için yine uzun yıllar elde edilmiş değerlere gereksinim vardır. 83

The Effect of Some Rootstock x Cultivar Combinations of Pistachio to the Phenological and Pomololigical Traits Serdar TÜRKER University of Harran Graduate School of Natural and Applied Scien Department of Horticulture Prof. Dr. Bekir Erol AK (Adviser) Prof. Dr. Ibrahim BOLAT Doç. Dr. Semih ÇA?LAR (Juror) (Juror) 9. SUMMARY This work was run at the orchard of Pistachio Research Institute during 200 and 2001 years. Three rootstocks {P. vera, L, P. khinjuk, Stocks, ve P. atlantica, Desf.) were selected that five cultivars (Siirt, Kırmızı, Halebi, Uzun ve Ohadi) budded on them were 28 years old. In this experiment phenological observations in spring and pomological analyses were done harvested fruits. Additionally, physical analysis such as splitting rate, blank nut and total filled nut rate were done the fruit samples two clusters which had been taken four directions per tree, after sun dried. However, the effect of rootstocks was determined on the yield per tree with growth and development. The obtained results were summarized below: 1. There are effectiveness of different rootstocks on flowering time and flowering period of cultivars. Generally the flowering period was obtained longer onto P. atlantica rootstock. 842. The yield was found to be higher (7,214 kg/tree) in Uzun cultivar and lower yield (4,186 kg/tree) in Halebi cultivar according to two years average when the cultivars were compared each other. The highest average yield (7,33 1 kg/tree) was determined from P. khinjuk rootstock based on the comparison of the effect of rootstocks. 3. When we compare the cultivars according to the efficiencies per unit cross area, for two years average, the highest yield (40,1 g/cm2 ) was observed in Siirt cultivar whereas the least yield (25,2 g/cm2 ) was observed in Halebi cultivar. Among the rootstocks P. khinjuk was determined to have the highest value according to the efficiency (38,3 g/cm2 ) to per cross sectional area. 4. In this experiment, the development of rootstock and scion was investigated, the differences were obtained between the cultivars and the rootstocks when the above of bud union, under bud union and lenght of current shoot have been observed. The shoot length was effected positive by using P. vera rootstock. 5. Physical analyses such as splitting, blank and total filled nuts were affacted by rootstocks and some differences obtained between the years and cultivars. The high splitting rate, low bank fruits and high filled nuts were obtained from Siirt cultivar. 6. The shelling percentage was higher (% 50,45) for splitted fruits than that of unsplitted ones. However the effectiveness of rootstocks was not statistically important. When the cultivars compared, Shelling percentage 85of Ohadi was determined to be higher than other cultivars either splitted or unsplitted fruits. 7. According to results of pomological analyses, the weight of fruits were higher budded on P. atlantica rootstock. The weight of fruits was determinated to be heavier in 2001 than 2002. The nuts and kernel analyses such as lenght, width and thickness were changed by years, cultivars and rootstocks. The averages of them were found important statistically. Evaluating the length, width and thickness values of shelled and kernel nuts, it is determined that the cultivars and rootstock effects were changing according to the years and some of them were statistically important and in some of the others, the differences between averages were not important. The cultivars which budded on Pistacia atlantica showed positive responses than other two rootstocks. Neverthelss Siirt cultivar was the best when the all cultivars compared. However, in order to reach exact or definite results we need the values that obatined for years. 86