Hacıhaliloğlu ve kabaaşı kayısı çeşitlerinde ağacın verimlilik bölgelerinin saptanması

Abstract

8. ÖZET Bu çalışma 2000-2001 yıllarında kurutmalık olarak değerlendirilen Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı kayısı çeşitlerinde, ağacın verimlilik bölgesinin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı kayısı çeşitlerinin bir, iki ve üç yaşlı dallarında meyve tutum düzeyleri, çiçek ve meyve döküm düzeyleri ve dönemleri, çiçek ve sürgün tomurcuğu oranlan, yaprak alanları ve meyve kalite özellikleri incelenmiştir. Çalışmada ayrıca her iki çeşidin bir, iki ve üç yaşlı sürgün kabuklarında karbonhidrat ve azot analizleri gerçekleştirilerek, toplam karbonhidrat/azot oranlan saptanmıştır. Her iki çeşidin iskelet dalının uç kısmının bir metrelik bölümündeki sürgünlerin uzunluğuna göre dağılımı ve dal kesit alanına düşen meyve miktarları da belirlenmiştir. Denemede yer alan Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinde birim dal kesit alanına düşen meyve miktarı 2000-2001 yıllarında sırasıyla 678.80-734.92 g/cm2, Kabaaşı kayısı çeşidinde ise 708.68-577.47 g/cm2 düzeylerinde saptanmıştır. Çalışma sonunda Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı kayısı çeşitlerinin iki ve üç yaşlı dallan üzerindeki meyve tutum düzeyinin bir yaşlı dallardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinde meyve tutum oranları 2000-2001 yıllarında sırasıyla bir yaşlı dallarda, % 11.41-10.89 iki yaşlı dallarda, % 16.80- 14.95, üç yaşlı dallarda ise, % 20.62-15.98 düzeyinde gerçekleşmiştir. Kabaaşı kayısı çeşidinde ise meyve tutum oranlan 2000-2001 yıllarında sırasıyla bir yaşlı dallarda, % 21.84-8.18, iki yaşlı dallarda, % 27.69-12.83, üç yaşlı dallarda ise % 35.36-14.25 düzeyinde saptanmıştır. Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı kayısı çeşitlerinde oluşan çiçek ve küçük meyvelerin % 60.00-88.00' lik kısmının çeşit, dal yaşı ve yıllara göre değişmekle birlikte tam çiçeklerime tarihinden sonraki 6 haftalık dönem içerisinde döküldüğü, bu dönemden sonra ise meyve döküm oranının oldukça düşük olduğu saptanmıştır. Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı kayısı çeşitlerinde 2 ve 3 yaşlı dallar üzerindeki çiçek tomurcuğu oranlannm 1 yaşlı dallara göre daha yüksek olduğu belirlenirken, sürgün tomurcuğu oranlarının her iki çeşitte de 1 yaşlı dallarda 2 ve 3 yaşlı dallara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinde 2000-2001 yıllarında çiçek tomurcuğu oranı, bir yaşlı dallarda sırasıyla, % 64.99-65. 86,iki yaşlı 75dallarda ise % 70.95-70.85, üç yaşlı dallarda ise %73.3 1-70.31 oranında belirlenmiştir. Kabaaşı kayısı çeşidinde çiçek tomurcuğu oranlan bir yaşlı dallarda 2000-2001 yıllarında sırasıyla, % 67.62-65.30, iki yaşlı dallarda, % 77.58-71.70, üç yaşlı dallarda ise % 77.49-72.48 oranında saptanmıştır. Denemede yer alan her iki çeşitte ve her iki deneme yılında en geniş yaprakların üç yaşlı dallar üzerinde bulunduğu, bunu iki ve bir yaşlı dalların izlediği belirlenmiştir. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinde yaprak alanları 2000-2001 yıllarında bir yaşlı dallarda, 27.87-20.31 cm2, iki yaşlı dallarda, 31.72-24.11 cm2, üç yaşlı dallarda ise 37.14-28.44 cm2, Kabaaşı kayısı çeşidinde ise 2000-2001 yıllarında sırasıyla bir yaşlı dallarda 25.11-23.11 cm2, iki yaşlı dallarda 27.06-26.09 cm2, üç yaşlı dallarda ise 30.61-32.81 cm2 olarak belirlenmiştir. Ana dallar üzerinde yapılan ölçüm ve sayımlara göre her iki çeşitte de 0.00- 3.99 cm uzunluğundaki kısa sürgünlerin oranının en yüksek olduğu, bunu sırasıyla, 4.00-10.99 cm uzunluğundaki spur dalların izlediği belirlenmiştir. Öte yandan her iki çeşitte 31.00-60.99 cm uzunluğundaki sürgün sayılarının ise çok düşük olduğu saptanmıştır. Denemede yer alan her iki çeşitte ve her iki deneme yılında da sürgün kabuklarındaki toplam karbonhidrat düzeyleri ekim döneminde genellikle 2 ve 3 yaşlı dallarda 1 yaşlı dallara göre daha yüksek düzeyde saptanmıştır. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinde 2000 yılı haziran döneminde bir iki ve üç yaşlı toplam karbonhidrat düzeyi sırasıyla % 14.20-14.45-14.60 ekim döneminde % 14.45-15.54-15.36, 2001 yılı haziran döneminde sırasıyla % 13.70-13.46-13.39, ekim döneminde % 12.21- 13.78-15.35 düzeylerinde saptanmıştır. Kabaaşı çeşidinde ise bir, iki ve üç yaşlı dallarda 2000 yılı haziran döneminde sırasıyla % 12.58-13.15-13.40, ekim döneminde, % 14.60-14.50-15.75, 2001 yılı haziran döneminde % 13.23-12.40- 11.51, ekim döneminde ise % 13.08-13.54-17.38 düzeylerinde saptanmıştır. Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı kayısı çeşitlerinin bir yaşlı sürgünlerin azot içeriklerinin her iki çeşitte de 2 ve 3 yaşlı sürgünlere göre daha yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinin sürgünlerindeki azot içeriği bir, iki ve üç yaşlı dallarda 2000 yılında haziran döneminde sırasıyla % 0.86-0.74-0.70,ekim döneminde, % 1.12-1.00-0.99, 2001 yılı haziran döneminde % 1.18-1.12-1.09, ekim döneminde % 1.10-1.04-0.99 düzeylerinde saptanmıştır. Kabaaşı kayısı 76çeşidinin sürgünlerindeki azot içerikleri bir, iki ve üç yaşlı dallarda 2000 yılı haziran döneminde sırasıyla % 0.87-0.78-0.75, ekim döneminde % 0.82-0.73-0.71, 2001 yılı haziran döneminde % 1.20-1.10-1.05, ekim döneminde % 1.12-0.98-0.94 düzeyinde belirlenmiştir. Toplam karbonhidrat/azot oranlarının ise her iki çeşitte de 2 ve 3 yaşlı dallarının 1 yaşlı dallara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Hacıhaliloğlu çeşidinde 2000 yılı haziran döneminde bir, iki ve üç yaşlı dallarda toplam karbonhidrat/azot oranları sırasıyla 16.51-19.52-20.85, ekim döneminde 12.90- 14.66-15.51, 2001 yılı haziran döneminde 11.61-12.01-12.28, ekim döneminde 11.10-13.25-15.50, Kabaaşı kayısı çeşidinde ise 2000 yılında haziran döneminde 14.46-16.85-17.86, ekim döneminde 17.80-19.86-22.18, 2001 yılı haziran döneminde 11.02-11.27.10.96, ekim döneminde 11.67-13.81-18.48 oranlarında saptanmıştır. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinde meyve ağırlıkları açısından her iki deneme yılında da dal yaşlan arasında önemli bir fark saptanmamıştır. Meyve ağırlıkları, bir, iki ve üç yaşlı dallarda 2000 yılında sırasıyla 27.23-25.89-27.71 g, 2001 yılında ise 24.01-23.87-23.48 g olarak belirlenmiştir. Kabaaşı kayısı çeşidinde ise meyve ağırlıklarının, denemenin her iki yılında da dal yaşlarına göre farklılık gösterdiği saptanmıştır. Meyve ağırlığı bir, iki ve üç yaşlı dallarda, 2000 yılında sırasıyla, 16.22-19.45-19.19 g, 2001 yılında ise 33.17-34.39-36.43 g olarak saptanmıştır. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinin meyvelerinde SÇKM içeriği yönünden denemenin birinci yılında dal yaşlarına göre farklılık belirlenirken, ikinci yılda önemli bir fark saptanmamıştır. Bir, iki ve üç yaşlı dallarda % SÇKM içerikleri 2000 yılında sırasıyla % 23.17-21.17-18.83, 2001 yılında ise % 21.50-21.50-21.60 oranında saptanmıştır. Kabaaşı kayısı çeşidinde SÇKM içeriği yönünden dal yaşları arasında denemenin birinci yılında fark belirlenmezken,ikinci yılda farklılık saptanmıştır. Kabaaşı kayısı çeşidinde 2000 yılında SÇKM içerikleri, bir, iki ve üç yaşlı dallarda sırasıyla % 15.16-15.83-15.33, 2001 yılında ise % 21.00-19.27-18.50 düzeyinde belirlenmiştir. 77

9. SUMMARY This study was conducted to determine fruit bearing part of Hacıhaliloğlu and Kabaaşı dried apricot varietied during 2000-2001. The levels of flower fruit drops and droping periods, fruit set and flower-shoot bud ratios, leaf area and fruit proporties on 1, 2, and 3 year old branches were determined in these two varities. Total carbohydrate/nitrogen ratios in shoot barks were obtained with carbohydrate and nitrogen analysis. In addition, the distribution of shoots in 1 meter length of top of skeleton branch and fruit weight were also determinate. The amounts of fruits in per unit branch area in Hacıhaliloğlu variety were found to be 678.8 and 734.92 g/ cm2 for 2000-2001, respectively. The fruit set in 2 and 3 year old branches were higher than those in 1 year old branches in both varieties. The level of fruit set, for 1, 2 and 3 year old branches in 2000-2001 were 11.41-10.89 %, 16.80-14.95 % and 20.62-15.98, respectively in Hacıhaliloğlu variety. For Kabaaşı variety the values were 21.84-8.14 %, 27.69- 12.83 % and 35.36-14.25 % for 1, 2 and 3 years old between in 2000-2001. It was determined that 60.00-88.00 % of flower and small fruits on 1, 2 and 3 year old branches droped in the 6 week period following full blooming period. The ratios of flower bud on 2 and 3 year old shoots in both experimental year with two varieties were similar and were higher than the ratio in 1 year old shoots while it was observed that the ratio of shoot bud in 1 year old shoots were higher when comperead to these in 2 and 3year old shoots. The flower bud ratios in Hacıhaliloğlu variety were determined to be 64.99- 65.86 %, 70.95-70.85 % and 73.31-70.31 % for 1, 2 and 3 year old branches, respectively for 2000-2001. The values for Kabaaşı variety were 67.63-65.30 %, 77.58-71.70 % and 77.49-72.48 for 1, 2 and 3 year old branches. The largest leaf areas were found to be in 3, 2 and 1 year old shoots, respectively, on both varieties, in both experimental years. The leaf areas in Hacıhaliloğlu variety were 27.87-20.3 lcm2, 31.72-24.11 and 37.14-28.44 cm2 for 1, 2, 3 year old branches while the leaf areas for Kabaaşı variety were found to be 25.11-23.11 cm2, 27.06-26.09 cm2 and 30.61-32.81 cm2 for 1, 2 and 3 year old branches. 78The carbohydrate contents usualy measured in shoot bark of 2 and 3 year old shoots were higher compered to 1 year old shoots with both varieties in both years. The total carbohydrate contens were 14.20-14.45-14.60 % in june/2000, 14.45-15.54- 15.36 % in October/2000, 13.70-13.46-13.39 % in june/2001, 12.21-13.78-15.35 % in October/2001 for Hacıhaliloğlu varieties, while the values were 12.58-13.15-13.40 % in june/2000, 14.60-14.50-15.75 % in october/2000, 13.23-12.40-11.51 % in june/2001 and 13.08-13.54-17.38 % in october/2001 for Kabaaşı varieties. The maximum levels of nitrogene contents of shoot barks were obtained with 1 year old shoots and the nitrogene levels were same in 2 and 3 year old shoots with both varieties. The nitrogene contens were 0.86-0.74-0.70 % in june/2000 and 1.12- 1.00-0.99 % in october/2000, 1.18-1.12-1.09 % in june/2001 and 1.10-1.04-0.99 % in october/2001 for Hacıhaliloğlu varieties, while the values were 0.87-0.78-0.75 % june/2000 and 0.82-0.73-0.71 % in october/2000, 1.20-1.10-1.05 % in june/2001 and 1. 12-0.98-0.94 % in october/2001 for Kabaaşı varieties. Total carbohydrate/nitrogen ratio were higher in 2 and 3 year old branches compered to 1 year old branches in both varieties. The ratios were found to be 16.51- 19.52-20.85 for june/2000 and 12.90-14.66-15.51 for october/2000 and 11.61-12.01- 12.28 for june/2001 and 11.10-13.25-15.50 for october/2001 in Hacıhaliloğlu variety. The ratios were found to be 14.46-16.85-17.86 for june/2000, 17.80-19.86-22.18 for october/2000 and 11.02-11.27-10.96 for june/2001, 11.67-13.81-18.48 october/2001 in Kabaaşı variety. The maximum level of shoots, 0.00-3.99 cm in length were determined to be high in both varieties 4.00-10.99 cm shoot buds were observed. The level of 31.00- 60.99 cm mixed shoots were found to be low in both varieties. The fruit weights based on branch age were not differend in Hacıhaliloğlu variety. The fruit weights were 27.23, 25.59 and 27.71 g for 1, 2 and 3 year old branches in 2000 and 24.01, 23.87 and 23.48 g in 2001. On the other hand, there were difference in fruit weight based on branch age in Kabaaşı variety. The fruit weights were determined to be 16.22, 19.45, 19.19 g for 1, 2 and 3 year old branches in 2000 while they were 33.17, 34.39 and 36.43 g in 2001. The soluble solids rate were the some in Hacıhaliloğlu variety in the second experimental year while the rates differend based on branch age in the first year. The 79soluble solids % rates were 23.17, 21.17 and 18.83 % for 1, 2 and 3 year old branches in 2000 while 21.50, 21.50 and 21.60 rates were found in 2001 with Hacıhaliloğlu variety. In Kabaaşı variety, the soluble solids rates were the some in the first year of the experiments while the values were different in the second year. The soluble solids rates were determined to be 15.16, 15.83 and 15.33 % for 1, 2 and 3 year old branches in 2000 while the values were 21.00, 19.27 and 18.50 % in 2001. 80