GAP bölgesinde traktörlerde arıza sıklıklarının saptanması üzerine bir araştırma

Abstract

10. ÖZET Ülkemiz tarım alanlarının % 12.86 lık bölümü GAP bölgesi illeri içerisindedir. GAP projesiyle 1.682.671 ha tarım arazisi sulamaya açılacaktır. Modern tarım teknikleri uygulamalarının en önemli basamaklarından biri de modern makina ve ekipmanların kullanılmasıdır. Bu gelişmeye bağlı olarak bölge traktör varlığı son yıllarda hızla artmaktadır. 1 989 - 2001 yılları arasında Türkiye genelinde traktör parkı artış oranı % 75 olurken, GAP illerinde bu oran % 120 oranında olmuştur. Artan traktör parkının verimli kullanılması ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır. Bu amaçla çiftçilerin traktör ve diğer tarım alet ve makinalarının kullanım - bakımı konularında eğitilmeleri gerekmektedir. GAP kapsamındaki illerde traktörlerde arıza sıklıklarının tespiti için ; 68 çiftçi, 22 servis ve 18 yedek parça bayi ile anket yapılmıştır. Ankete katılanlara seçilmiş 20 arıza içerisinden en çok karşılaştıklarına 20, en az karşılaştıklarına 1 puan vermeleri istenmiştir. Çiftçilerden toplanan anket sonuçlarına göre çiftçilerin arızalar içinde komple gösterge tablası (542 puan) ve motor arızalarına (518 puan) öncelik verdiği görülmüştür. Bu arızalar incelendiğinde çalışma saatinde ibre oynamasından ve sarsıntıdan dolayı zamanla arıza meydana geldiği, motor arızalarının ise daha çok genel bakımlar sırasında yapılması gereken yağ, filtre değişim, temiz yakıt kullanımı ve radyatörde antifrizli karışım kullanımına uyulmamasından kaynaklandığı görülmüştür. En az görülen arızalar olarak ise hidrolik römork çıkışı (190 puan) ve sürücü koltuğu (218 puan) olduğu saptanmıştır. Sürücü koltuğunun az arıza yaptığı bütün katılımcılar tarafından benimsenmekle beraber, hidrolik römork çıkışlarının diğer katılımcılarda biraz daha fazla puan aldığı görülmüştür. Bazı çiftçiler traktörü kendileri kullanmadıklarını, mevsimlik tuttukları şoförlere bu işi yaptırdıklarını söylemişlerdir. Bu da doğal olarak arıza oranlarının artışına neden olmaktadır. Traktör bakım - onarımı yapan toplam 22 servis ile anket çalışması yapılmıştır. Servislerin verdikleri bilgilere göre arıza durumları incelendiğinde, arızaların sıklıkları arasında belirgin farklar olduğu görülmektedir. Durum incelendiğinde; servislerin arızaları çiftçi ve yedek parça bayilerine göre daha yakından tanımalarından ve bunu anket sonuçlarına aktarmalarından kaynaklandığı görülür. Özellikle servislerin son yıllarda artan kayıt tutma ve arşiv çalışmalarının sonucu olarak birçok konuda geriye dönük bilgilendirme yaptıkları, çiftçilere ve traktör sürücülerine o yıl içinde yapılan bütün işlemler ve parça değişimleri hakkında bilgi verdikleri görülmüştür. Servislerden alınan anket sonuçlan incelendiğinde 2, 9 ve 11 numarayla gösterilen çalışma saati devir göstergesi, debriyaj grubu ve yakıt deposu şamandırasının ilk üç sırayı aldığı görülmüştür. 13 numarayla gösterilen frenleme 44sistemi arızalarının en az oranda çıkmasının nedenlerinden biri de çiftçilerin bu arızayı başka yerlerde yaptırması olarak gösterilmiştir. Yedek parça bayilerinin genelde traktörü bilen, tanıyan daha önce tamir- bakım işlemlerinde çalışmış kişiler olduğu görülmüştür. Anket sonuçları incelendiğinde özellikle 2 numarayla gösterilen Çalışma saati ve devir göstergesinin yine en çok arıza yapan parça olarak karşımıza çıktığı görülmektedir. En az arıza yapan parça servis değerlendirmesinde olduğu gibi 13 numarayla gösterilen frenleme sistemi olmuştur. Bütün katılımcılara uygulanan anketlerin toplam sonuçlarına göre ; motor arızaları % 26.1, elektrik sistemi arızaları % 22.8, dümenleme sistemi arızaları % 11.2, hidrolik kaldırma sistemi arızaları % 10.7, şanzuman arızaları % 6.6, debriyaj arızaları % 6.4,- ön düzen arızaları % 5.5, fren sistemi % 3.9, kaporta % 3.5 ve arka aks % 3.3 oranında olmaktadır. Servise gelen traktör kayıtlarına göre arızalar : % 28.6 motor, % 24.9 hidolik, % 11.1 dümenleme, % 8.3 şanzuman, % 6.3 elektrik, % 6.2 öndüzen, % 5.6 fren, %4.4 arka aks, %3.9 debriyaj ve 0.7 ile kaporta şeklindedir. Servislerin kendi atelyeleri dışında onarılan birçok arızayı elektrik, kaporta, pompa gibi kayıt tutamadıkları görülmüştür. Birçok arızanın temelinde traktör ve ekipman kullanımında yapılan yanlış uygulamalar olduğu görülmüştür. Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir ; Ehil olmayan çocuk yaştaki kullanıcılar, Çiftçeker traktörün az tercih edilmesinden kaynaklanan aşırı zorlanma, Uygun olmayan daha küçük yada büyük ekipman tercihi, Üretici firmanın önerdiği kullanım kurallarına uymamak, Üretici firmanın önerdiği sarf malzemeleri ( yağ, filtre v.b.) kullanmamak, Tamir bakımı yetkili servislere değil, acemi ustalara yaptırmak, Tamir-onarımda, orjinal yedek parça kullanmamak, Tekerlek hava basıncı ve ek ağırlıkları uygun seçmemek, Römork freni olan römorkları tercih etmemek, Traktörü ulaşım amaçlı kullanmak. Yaptığı tarım koşullarına uygun özellikte ve güçte traktör tercihi yapmamak. GAP Bölgesinde özellikle kırsal kesimde çiftçilerin bilgi ve becerilerini arttırmak için eğitimler düzenlenmelidir. Bölgenin nabzını tutan ve bir anlamda deney alanı olan Şanlıurfa'nın Harran ilçesinde yapılan yanlış uygulamaların bölgenin gelişim potansiyelini olumsuz etkilemesi kaçınılmazdır. Yapılan çalışmaların organizasyonu için kamu kuruluşlarının ve üniversitelerin önderliğinde ve özel sektör kuruluşlarının desteğiyle bir çiftçi eğitim merkezi kurulmalıdır. 45

11. SUMMARY Southeastern Anatolia Project (SAP) provinces include agricultural land area % 12.86 of the whole our country. In SAP region water needs discussed for the new crop pattern recommaendation for the agricultural land of 1.682.671 ha in total will be irrigated. Between 1989 - 2001 Turkey tractor park has grow % 75 however in the SAP provinces % 120. The Farmers need training about the agricultural machine and equipment for operation and maintenance. This study included a questionnare form and service tractor failure registration for failure density. In the SAP provinces ; 68 farmer, 22 technical services and 18 part dealeres meeting and asked 20 question. They choosed failure density their's in tractor. In Farmer result, they choose max. score are instrument control panel (542 point) and engine failure (518 point). Engine failure reason are maintenance lubrication original oil and filter. In the failure minimum score are trailer valf ( 190 point) and driver seat (218 point). All of questionare agreement driver seat is minimum defect. Some farmer tell us ; we don't drive tractor because seasonal worker use it. This is important problem for tractor maintanence but the farmer don't consider. In technical service questionnare results view 2, 9 and 11 number are important failure. These are instrument control panel, clutch and fuel tank leaking. There failure research instrument control panel failure from the jolty indicator shiver. According to technical service brake system is 13 number minimum point reason this failure repair all of them not only service The spare part dealer results, first 2 number instrument control panel is maximum point, final failure has been minimum point is 13 point brake system failure..- Based on the results of the questionnare : Engine component % 26.1, Electrical system %22.8, steering % 11.2, hydraulic %10.7, transmission % 6.6, clutch % 6.4, front axle % 5.5, brake system % 3.9, bonnet % 3.5 and rear axle % 3.3. The technical service person continoul recorded about tractor models, failure and spare parts change to repair. The service tractor failure registration results : Engine component % 28.6, Hydraulic % 24.9, stering 11.1, transmission % 8.3, % 6.3 electrical system, % 6.2 front axle, % 5.6 brake system, % 4.4 rear axle, % 3.9 clutch and % 0.7 bonnet to became fact. A careful operator is the best operator. Most failure can be avoided by observing certain precautions. Failure tractor and equipment adjustment these are incorrect application ; 46Owners family generaly teenage operator, Farmer read not tractor operator manual, Four wheel tractors have not choice, Tractor and equipment both disharmony, Farmer generally use not producer firm's oils and filters, antifreeze etc. Farmer use not original spare parts, Tractor failure^don't repair at authorized technical service, Their's trailer have not trailer brake, They often use tractor for transport, Driver often coast or freewheel down hills, They don't consider between tractor horce power and field, crop application. In South Eastern Anatolia region traditional farmer needs training all of theme at modern agricultural mechanization. New organization university and public sector with private sector society working with harmony. Necessary farmer training center institution. 47