Muz (Musa sp.) klonlarının doku kültüründe farklı maddeler kullanılarak üretilmesi

Abstract

Bu çalışma Harran Üniversitesi Biyoloji Bölümü ve Gazi ÜniversitesininBiyoloji Eğitim Anabilim Dalı'nın Biyoteknoloji Laboratuvarında ortak olarakyürütülmüştür. Türkiye de ekonomik önemi yüksek olan bitki türlerine yönelik dokukültürü çalışmaları son yıllarda hız kazanmıştır. Klasik muz çoğaltımda kullanılanüretim materyalleri homojen olmamakta ve bunların hastalık ve zararlılarla bulaşıkolma riski de oldukça yüksek olmaktadır. Bu sebeplerden dolayı muz çoğaltımındadoku kültürü ile çoğaltılmış fideler yavaş yavaş çiftçiler tarafından büyük ilgigörmektedir. Ancak maliyeti yüksek olan bu fideler tüm çiftçiler tarafındankullanılamamaktadır. Bu sorunun muz doku kültürü teknolojisindeki ucuzkatılaştırıcı maddeler ve karbon kaynakları kullanarak çözülebileceği düşünülmüştür.Denemelerde kullanılan Dwarf Cavendish muz çeşidi Alanya'dan temin edilmiştir.Eksplant olarak muz meristemi kullanılmıştır. Çalışmada karbon kaynağı olaraksukroz ve ticari beyaz şeker ve katılaştırıcı madde olarak ta agar, isubgol ve pamuklifleri kullanılarak muz doku kültürü maliyeti düşürülmeye çalışılmıştır. Agar'a göreisubgol, pamuk lifleri ve Sukroz'a (Sigma) göre beyaz şeker oldukça ucuzdur.Çalışmada muz rizom eksplantları, steril edilip 50 mg/l askorbik asit içeren sıvıdayarım saat bekletildikten sonra, değişik katılaştırıcı madde ve sukroz ile ticari beyazşeker içeren 4.5 mg/l BAP ve 0.2 mg/L IBA bulunduran MS ortamında kültürealınmıştır. Tüm katlaştırıcı madde, sukroz, ticari beyaz şeker 4.5 mg/l BAP ve 0.2mg/L IBA içeren MS ortamları arasında istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır.Tüm katılaştırıcı maddeler üzerinde gelişen sürgünler, 0.2 mg/l IBA içeren MSortamlarında köklendirilip adaptasyon sağlanmıştır. Çalışma sonucunda sabitmasraflar hariç, agar- sukroz içeren ortamda en pahalı, pamuk ticari- beyaz şekeriçeren ortamda ise en ucuz bitki elde edilmiştir. Elde edilen bulgular teknolojiningelişmesine yardımcı olacak ve aynı zamanda yurt dışına giden döviz miktarını daazaltacakt

The study was jointly conducted at the Harran University and thebiotechnology laboratory of the department of Biyology education of GaziUniversity, Ankara. Tissue culture of economically important plants has gainedconsidercable importance during last few years. The traditional propagation methodsare not homogenous and have high risks of carrying diseases and pests. Due to thisreason the plantlets produced through tissue culture are gradually becoming popularamong farmers. However, due to high cost all farmers have not approach to theseplantlets. To reduce the cost, the study planned to solve this problem by usingdifferent solidifying matters and carbons sources. The plant material was obtainedfrom private farms of Alanya and banana meristem was used as explant. Agar,isubgol, and cotton fibres were used as solidifying agent and commercial white sugarand sucrose were used as carbon source in this study. Compared to agar, isubgol andcotton fibres and compared to Sigma sucrose commercial sugur are very cheap. Aftersterilsation, the banana rhizome exsplants were treated with 50 mg/l ascorbic acid for½ hour and thereafter cultured on MS medium supplemented with 4.5 mg/l BAP-0.2mg/l IBA. No statistical difference was observed in number of shoots obtained on allsolidifying media and carbon sources. These were rooted on respective MScontaining 0.2mg/l IBA and adapted. Excluding fixed expenditures, mediumcontaining agar-sugar was the most expensive and the medium containing cottonwhitecommercial sugar was the cheapest to propagate banana plantlets. Theseresults will help for the deveolpment of technology and at the same time will help insaving the foreign exchange that goes abroad.