Harran Ovası kireçli tuzlu-sodik toprakların biyolojik ıslahı

Abstract

Bu çalışma, Harran ovasında tuzdan etkilenmiş alanları, ekonomik olarak üretken hale getirmek için kısa vadede bir çözüm önerisi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ovanın problemli topraklarının (tuzlu-sodik) iyileştirilmesinde, probleme tolerans gösterebilecek Halofit ve Glikofit bitkilerinin denenmesi uygun bir çözüm yolu olarak bu çalışma kapsamında incelenmiştir. Bu çalışmada Harran ovası Akçakele serisinden alınan 2 farklı özellikteki kireçli tuzlu-sodik toprak ve İkizce serinsinden alınan kireçli normal toprak kullanılmıştır. Çalışma sera koşullarında saksı denemesi olarak yapılmış olup, bir çalımsı (Atriplex canescens) ve 2 otsu yem bitkisi (Festuca arundunacea ve Lotus corniculatus ) kullanılmıştır. Üç farklı bitkinin özellikle tuzlu-sodik toprağa olan iyileştirici etkileri ve toleransları araştırılmıştır. Deneme sonuçlarından tuzluluğun ifadesi olan Elektriksel İletkenlik (EC) değerleri göstermiştir ki Tuzlu-sodik toprak-1'e ekilen bitkilerden en fazla iyileştirmeyi Atriplex canescens bitkisi yapmıştır; EC değerini 5.27 dS m-1 den 1.70 dS m-1 ye düşürmüştür. Tuzlu-sodik toprak-2'de ise en iyi etkiyi Lotus corniculatus bitki yapmış olup EC değerini 8.37 dS m-1 den 2.80 dS m-1 ye indirmiştir. Sodikliğin ifadesi olan Değişebilir Sodyum Yüzdesi'ni (ESP), Tuzlu-sodik toprak-1'de en fazla düşüren Atriplex canescens bitkisi oluş ESP değerini %23'ten 14'e kadar azaltmıştır. Tuzlu-sodik toprak-2'de yetiştirilen her üç bitki hemen hemen aynı etkiyi göstermiş, ESP değerini %26'dan %21?22 arasında düşürmüştür. Bu çalışmada kullanılan bitkilerden Atriplex canescens ve Lotus corniculatus yüksek EC ve ESP değerlerine rağmen iyi tolerans gösteren bitkiler olmuşlardır. Çalışmada kullanılan bitkilerin üçü de Harran Ovasında tuzlulaşmadan etkilenmiş toprakların özellikle kireçli tuzlu-sodik olanlarının olumsuzluklarının giderilmesinde etkilidirler. Bu toprakların bu bitkilerin yetiştirilmesi ile ıslah olabilirliği, ovanın sürdürülebilir tarımı açısından önemli görülmektedir.

This study was aimed to suggest a short term solution to bring the salt affected soils as an economically fertile in the Harran plain. To ameliorate the problem soils (saline-sodic) of the Harran plain, selected salt tolerant forage plants (halofit and glikofit) was growth under green house conditions. In this study, three different soils were used two of them from the Harran plain Akçakale series (calceraous saline-sodic soils) and one from the Harran plain Ikizce series (calceraous normal soil). Study was made as an green house pot study by using one bush like plant (Atriplex Canescens) and two different grasses (Festuca Arundunacea and Lotus Corniculatus ). With this study, especially remediation and tolerance effects of these plants to the saline-sodic soils were investigated. Electrical conductivity (EC) (which is the salinity expression) results of the study indicated that Atriplex Canescens plant showed the highest decrease in the EC values (from 5.27 dS m-1 to 1.70 dS m-1 ) of the saline-sodic soil-1. But in the saline-sodic soil-2 the highest decrease effect was obtain from the Lotus Corniculatus plant?s EC values (from 8.37 dS m-1 to 2.80 dS m-1). The values of Exchangeable Sodium Percentage (ESP) (which is the sodicity expression) revealed that in saline sodic soil -1 Atriplex Canescens plant had the highest decrease of from 23% to 14% and three plants decreased the values almost same level of from 26% to 21-22% in the saline-sodic soil-2. This study revealed that Atriplex Canescens and Lotus Corniculatus plants both showed the highest fit for the reclamation and tolerance stand point of the goal of the study. Over all, this study concludes that three plants were effective to ameliorate the calcareous saline-sodic soils of the Harran plain. It seems that using of these studied plants for reclamation is important for the sustainable agriculture in the problem soils of the plain.