Makarnalık buğdayda bazı kalite ve verim ile ilişkili karakterlerde genetik analizler

Abstract

Bu araştırmada Özberk ve Fırat-93 makarnalık buğdayların melezlenmesinden elde edilen temel generasyonlar [P1, P2, F1 (2 aile), F2 (4 aile), B1 (4 aile) ve B2 (4 aile)] yardımıyla bazı agronomik karakterlerdeki genetik varyasyon ve kalıtım araştırılarak elde edilen bilgilerin ıslah programında kullanılması amaçlanmıştır.Kanopi sıcaklığı ve SDS sedimantasyon değeri dışında anılan tüm karakterler için F1 ana ve babaya ait değerler dışında yer almıştır. Bu da dominans etkilerin varlığını göstermektedir.Generasyon ortalamaları üzerindeki genetik etkiler formüller ve bilgisayar programı yardımıyla araştırılmış ve tane verimi ile SDS sedimantasyon dışındaki tüm karakterler için basit eklemeli dominans model (m, d, h) yeterli bulunmamış, iki genli interaksiyon modelleri bu etkileri ifade etmede daha yeterli bulunmuştur. Ölçülen tüm karakterlerde anaya ve cinsiyete bağlı etkiler tespit edilmemiştir. Karakterleri kontrol eden genlerin ana ve babada dağılımları genellikle % 25'in altında bulunmuş, bu da karakter üzerinde bir anacın etkili olduğunu göstermiştir. Formüller yardımıyla bulunan ortalama öğeleri ile en iyi uyumlu modelin ortalama öğeleri kısmen uyuşmuştur.Ele alınan karakterlerdeki genetik varyasyon bilgisayar ve formüller yardımıyla hesaplanmış ve başakta tane sayısı dışında eklemeli varyans (D) istatistiki olarak önemli fark bulunmamıştır. Genellikle H ve E'den oluşan dominans ve çevresel varyans tespit edilmiştir. Formüller yardımıyla yapılan hesaplamalarda bulunan D ve H genellikle bilgisayar programı bulgularıyla örtüşmektedir.Genellikle formüller yardımıyla bulunan h2b değerleri % 50'nin altında gerçekleşmiş ve karakter için h2n değerleri tahmin edilememiştir. En iyi uyumlu modele ait varyans parametreleri kullanılarak yapılan tespitlerde başakta tane sayısı (h2n=% 18.26) dışında h2n değeri tahmin edilememiştir.Sonuç olarak anaç çeşitlerin anılan karakterler bakımından birbirlerine yakın olmaları, örnekleme sayılarının bazı karakterler için yetersiz olması, mikro çevresel varyasyonlar ve temel generasyonlar modelindeki bazı yetersizlikler anılan karakterler için genetik varyasyon ve kalıtım derecelerinin saptanmasını güçleşmiştir. Ancak anılan karakterler için epistazinin varlığı dikkate alınarak seleksiyonun geciktirilmesi önerilebilir.

This study aimed to assess and use of some genetical factors affecting generation means and variances for some quantitative characteristics of basic generations [P1, P2, F1 (2 family), F2 (4 family), B1 (4 family) and B2 (4 family)] derived from the cross between Ozberk and Firat-93 cultivars of Triticum durum.Except of canopy temperature and SDS sedimentation value, simple additive dominance model (m, [d], [h]) was not found to be adequate to describe generation means indicating the presence of non allelic interactions.In all characteristics under study, maternal effects and sex linkages were not fount significant. ?rd? values for all characteristics were found to be lower than 25 % indicating the absence of gene dispersion in both parents. Parameters for means of generations obtained from formulas were found to be overlapping partially those of computer software (MEAN FIT).Except for number of grain spike-1 D (additive genetic variation) was found to be non significant indicating the absence of genuine genetic variation between parents. H (dominance) and E (environmental) variations turned out to be significant frequency. Variance components obtained from formulas and computer software (VAR FIT) overlapped.Utilizing from variance components of best fit, h2n for number of grain spike-1 was only estimated as 18.26 %. h2b values were found to be less than 50 % for both estimation methods (formulas and computer software).It was concluded that the similarity of parents for the characteristics under study, limited number of sampling, the presence of micro environmental variations resulted in absence of genuine genetic variations or the presence of some undetected genetic parameters depending on inadequacy of basic generations. Taking into account the presence of epistasis nearly for all characteristics, delay selection is recommended.