Harran Ovası koşullarında safran (Crocus sativus L.)`da verim ve kalite üzerine agronomik çalışmalar

Abstract

Harran Ovası koşullarında safran (Crocus sativus L.)'da bazı yetiştirme tekniklerinin verim ve kalite öğelerine etkisini saptamak amacıyla yapılan bu çalışma; 2006-2007, 2007-2008 ve 2008-2009 kışlık ürün yetiştirme dönemlerinde, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırma alanında Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Deneme, 3 ayrı tarla çalışmasından (safranda uygun dikim zamanı, diurnal varyabilite ve hasat döneminin belirlenmesi) oluşmuştur. Uygun dikim zamanının belirlenmesinde 1 Ağustos tarihinden başlayarak 15 Şubat tarihine kadar her ayın 1 ve 15'inde olmak üzere 14 değişik dikim zamanı; diurnal varyabilitenin belirlenmesinde 07.00, 12.00 ve 17.00 olmak üzere 3 farklı hasat zamanı ve çiçek hasat döneminin belirlenmesinde ise çiçeğin tam olarak açtığı gün, tam açtıktan 1 ve 2 gün sonra hasat edilmesi uygulamaları ele alınmıştır. Araştırmada, dikim zamanı denemesinde bitki boyu (14.67 - 31.67 cm), bitkide yaprak sayısı (8.67 ? 15.33 adet/bitki), bitki başına çiçek sayısı (0 ? 2.37 adet/bitki), stigma boyu (0 ? 2.77 cm), stigma ağırlığı (0-7.50 mg), safran verimi (0-1808 g/da), yaprak alanı (44.00-102.67 cm²), safranal oranı (? 0-36.00), crocin oranı (? 0-182.50), picrocrocin oranı (? 0-88.50), bitki başına yumru sayısı (2.20 ? 4.33 adet/bitki), yumru verimi (787-3103 kg/da) ve pazarlanabilir yumru oranı (%33.33-74.33); hasat zamanının belirlenmesi çalışmasında bitki boyu (31.93 - 32.00 cm), stigma boyu ( 2.70-3.06 cm), stigma ağırlığı (6.91-7.40 mg), safran verimi (1600.8-1710.2 g/da), safranal oranı (? 35.73-39.97), crocin oranı (? 178.33-203.33), picrocrocin oranı (? 83.57-89.53), bitki başına yumru sayısı (2.93 ? 3.00 adet/bitki), yumru verimi (2903.8-2907.0 kg/da) ve pazarlanabilir yumru oranı (%70.00-70.67); diurnal varyabilitenin belirlenmesi çalışmasında bitki boyu (50.47 - 50.73 cm), stigma boyu (3.44 ? 3.47 cm), stigma ağırlığı (7.55-7.57 mg), safran verimi (1958.7-1959.5 g/da), safranal oranı (? 37.57-39.93), crocin oranı (? 192.5-200.0), picrocrocin oranı (? 86.97-89.63), bitki başına yumru sayısı (4.77 ? 4.87 adet/bitki), yumru verimi (3663.0-3669.0 kg/da) ve pazarlanabilir yumru oranı (%70.90-71.67) gözlemleri alınmıştır. İncelenen tüm özellikler farklı dikim zamanlarından önemli derecede etkilenmiştir. İlk üç dikim zamanında çıkış gerçekleşmemiş ve 15 Ocak'tan sonra yapılan dikimlerde çiçek açmamıştır. Genel olarak, incelenen özellikler bakımından 15 Kasım tarihine kadar düzenli ve önemli bir artış ve bu tarihten sonra yapılan dikimlerde ise belirgin ve düzenli bir azalış olduğu saptanmıştır. Harran Ovası koşulları için 15 Ekim-15 Kasım arası dönem dikim için en uygun dönem olarak saptanırken, saat 07.00'de ve çiçek tam olarak açtığı gün hasat edilmesi önerilebilir.

This study was conducted to determine to the some growing tecniques of saffron (Crocus sativus L.) on yield and quality characters at the Harran Plain conditions, research fields of Harran University Faculty of Agriculture in 20006-2007, 2007-2008 and 2008-2009 winter growing seasons. the trial was arranged on a randomized complete block design with three replicates. This study was included three different field trials (determining the suitable planting date, diurnal variability and flower harvesting time). In determining the suitable planting date research was used fourteen sowing dates: from 1 August to 15 February, in 1 and 15 of each months; in determining the diurnal variability research was used three different flower harvest times: 07.00, 12.00 and 17.00; in the determining the flower harvest time research was used three different flower harvest periods: harvesting the flower when the fully opened, after 1 and 2 days from this were tested. It was determined that the planting dates research plant heights (14.67 - 31.67 cm), leaf numbers per plant (8.67 ? 15.33 numbers/plant), flower numbers per plant (0 ? 2.37 numbers/plant), stigma lenghts (0 ? 2.77 cm), stigma weights (0-7.50 mg), saffron yields (0-1808 g/da), leaf areas (44.00-102.67 cm²), safranal ratios ( 0-36.00), crocin ratios (? 0-182.50), picrocrocin ratios (? 0-88.50), corm numbers per plant (2.20 ? 4.33 numbers/plant), corm yields (787-3103 kg/da) and marketable corm ratios (%33.33-74.33); in the harvest time research, plant heights (31.93 - 32.00 cm), stigma lenghts ( 2.70-3.06 cm), stigma weights (6.91-7.40 mg), saffron yield (1600.8-1710.2 g/da), safranal ratio (? 35.73-39.97), crocin ratio (? 178.33-203.33), picrocrocin ratio (? 83.57-89.53), corm numbers per plant (2.93 ? 3.00 numbers/plant), corm yields (2903.8-2907.0 kg/da) and marketable corm ratios (%70.00-70.67); in the diurnal variability research, plant heights (50.47 - 50.73 cm), stigma lenghts (3.44 ? 3.47 cm), stigma weights (7.55-7.57 mg), saffron yields (1958.7-1959.5 g/da), safranal ratio (? 37.57-39.93), crocin ratio ( 192.5-200.0), picrocrocin ratio ( 86.97-89.63), corm numbers per plant (4.77 ? 4.87 adet/bitki), corm yields (3663.0-3669.0 kg/da) and marketable corm ratios (%70.90-71.67). All traits which investigated in research were affected by the treatments. There were no emergence in first, second and third plantings and no flowering after 15 January. In generally, in point of characters which investigated; there were regularly and significant increasing to 15 November plantings and regularly and significant decreasing after this. As a result, it was determined that the suitable planting date was 15 October-15 November, flower harvest times was 07.00 and flower harvest period was fully flowering for Harran Plain conditions.