Fotogramın tarihçesi ve güncel yaklaşımlar

Abstract

ÖZETFotoğraf makinesi; kullanmadan saydam, yarı saydam ve katı nesneleri sadece ışığı kullanarak fotoğraf kâğıdı üstünde anlamlı görüntüler yaratma işine fotogram denir.Fotogramın tarihçesi fütürist akımın içerisinde şekillenmiştir. Kübizmin ardından sanatçılar artık `görsel deneyler` yaparak soyut fotoğraflar elde etmenin yollarını aramaya başlamışlar. Paul Klee, Wassily Kandisky, LaszloMoholy-Nagy, Man Ray soyut çalışmalara mührünü vurmuştur. Soyut görüntüler elde etmek için fotogram, sertleştirme, siyah beyaz ve renkli tonlara ayırma, solarizasyon, optik bozulma yöntemleri kullanılmıştır.Fotoğrafın teknik gelişimi içerisinde en önemli bulgu, gümüş nitratın, güneş ışığından etkilenerek kararmasıdır. 1725 yılında Alman kimyacı Johann Heinrich Schulze tarafından bulunan olay, gümüşün ışık etkisiyle indirgenmesidir. Bu bulgudan yola çıkarak Thomas Wedgewood, Humphry Davy ile birlikte ışığa karşı (gümüş ile) duyarlaştırılmış kâğıt üzerine yaprak, böcek kanadı koyarak güneş ışığı altında saatlerce pozlandırmışlardı. Ancak o tarihlerde sabitleştirici (hypo) henüz Sülfit keşfedilmediği için elde edilen görüntüler kalıcı olmamıştır. 1835 yılında Fox Talbot `Photogenic Drawing` (fotoğrafik desenler) adıyla dantel ve botanik örneklerini ışığa karşı duyarlaştırdığı kâğıdın üzerine koyarak görüntüler almıştır. Talbot da ilk çalışmalarında sabitleştirici kullanmamış fakat daha sonra Sir John Herschel'in önerisiyle hyposülfit (sodyum sülfit) kullanarak görüntüyü kâğıda kalıcı olarak aktarmıştır. Bu anlatılanlar, hem fotoğrafın ilk teknik gelişimleri hem de ilk fotogram çalışmalarıdır. Fotogram, gümüş nitratın ışığa karşı duyarlılığını bulan `Schulze`i anmak amacıyla `Schulzegrafi` olarak da adlandırılır. Gelişim sürecinde kullanılan bu yöntem daha sonraları sanatsal ifade aracı olarak da kullanılmıştır. 1918 yılında Zurich'de Christian Schad `schadographs` yapmak için kitap ve gazete parçalarını kullanmıştır. Bu çalışması fotograma uygulanan ilk soyut yaklaşımdı. 1920'li yıllara gelindiğinde Man Ray `rayograph` ile soyut çalışmalar yapmıştır. Macar sanatçı Moholy-Nagy yine aynı yıllarda (1920'de)Berlin'e gelerek Konstrüktivist resimler yapmak için deneyler yapmış, sonunda telefon resimlerinin fotogramını gerçekleştirmiştir. 1923 yılında Weimar'daki Bauhaus'da görev aldığında ışık deneyleri ve kayıtları için fotogram kullanmıştı. Fotoğraf kâğıdını tuval, değişken elektrik ışığını ise ressamın boyası gibi kullanarak fotogramda ışıkla resim yapma olanağı yaratmıştı. Reklam tasarımında kullanılmaya başlayan fotogram, zamanla sanat çalışmalarının içine girmiş, ikinci dünya savaşı sonrasında soyut sanatına karşıt bir alan olarak yeni bir anlayışla fotogram geliştirilmiştir. Günümüzde fotogram tek başına uygulandığı gibi eski fotoğrafik baskı yöntemleriyle karma şekilde uygulanabilmektedir.

ABSTRACTPhotogram is creating images of trasparent, semi-transparent and non transparent objects on the photograph paper only using light without a camera.The history of photogram was formed in the Futurist movement. After Cubism, the artist began to search the way of obtaining abstract photographs by doing visual experiments. Paul Klee, Wassily Kandisky,Laszlo Moholy-Nagy, Man Ray are some of these important artists. Photogram, hardening separating black amd white and colourful tones solarization and optic corruptin were used for obstract pictures.The most important findings in the tecnical development of photo darkening of the silver nitrate under the influence of the sunlight. This event which fund by German chemist Johann Heinrich Schulz reducing the silver by the effect of the light. Bused on these findings Thomas Wedgwood with Humphery Davy by putting insect wing and leaf on a paper a sensitized to light silver had exposure under the sunlight for hours. However at that time stabilizer not invented thats why the obtained images were not permanent in 1835. Fox Talbot get images by putting botanicel specimens on to light sensitisez paper by the name of photographic lace patterns. Talbot didn't use stabilizator in his first works but then by the suggestion of Sir John Herschel, he used sodiumtyosulfit and transfered the images on to paper permanently. These are first tecnical development activities of photography and also the first photogram works. Photogram is also refered to as Schulzegraph to commemorate to Schulze because he found the sensitivity to light of silver nitrate.He method which is used in the development proces is also used for artistic expression later, in 1918 Christian Schad had used book and newspaper parts to make schadographs in Zurich. This work was the first abstract approach to photogram. When it comes to 1920, he made abstract Works by using rayograph. Moholy-Nagy Hungarian artist, came to Berlin and made some experiments to produce, construtivist photos in the some year in 1920 and at the and performed telephone pictures photogram in 1923 in Weimar Bauhaus he used photogram to light experiments and records. He used photo paper like a canvas, veriable electric light suchas the artist's paints and made a chance to make pictures in photogram. Photogram, which used for designing advertisement, entered in to work of art and after the II'nd World War photogram developed against the abstract art by a new point of view. Nowadays photogram can be applied by itself and also used with old photographic printing methods.