Organ nakli bekleyen kişilerde travma sonrası stres belirtileri ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada organ yetmezliği tanısı almak ve organ nakli olmayı beklemek gibi travmatik yaşantı sonucu oluşan değişimleri ele almak amaçlanmaktadır. Bu amaç kapsamında organ nakli bekleyen hastalarda travma sonrası stres belirtileri ve bu belirtileri etkilediği düşünülen faktörlerden sosyodemografik ve hastalığa ilişkin değişkenler, stresle başa çıkma tarzları ve ölüm kaygısı incelenmektedir. Çalışma Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi Organ Nakli Merkezi'nde organ nakli olmayı bekleyen 100 hasta üzerinde yapılmıştır. Hastalara Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu, Travma Sonrası Stres Belirtileri Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği ve Ölüm Kaygısı Ölçeği uygulanmıştır. Sonuçlar t-testi, tek yönlü Anova testi, Tukey Post Hoc testi, Pearson korelasyon ve regresyon analizi ile test edilmiştir. Bulgular; araştırmaya katılan organ nakli bekleyen hastaların `travma sonrası stres belirti` düzeyi ortalamasının 1,728 ± 0,499; `ölüm kaygısı` düzeyi ortalamasının 8,630 ± 1,988; `kendine güvenli yaklaşım` düzeyi ortalamasının 2,120 ± 0,471; `iyimser yaklaşım` düzeyi ortalamasının 2,088 ± 0,475; `çaresiz yaklaşım` düzeyi ortalamasının 1,319 ± 0,443; `boyun eğici yaklaşım` düzeyi ortalamasının 1,235 ± 0,473; `sosyal desteğe başvurma` düzeyi ortalamasının 1,800 ± 0,528 ve `genel stresle başa çıkma tarzı` düzeyi ortalamasının 1,681 ± 0,255 düzeyde olduğunu göstermektedir. Kendine güvenli yaklaşım, iyimser yaklaşım, çaresiz yaklaşım ve sosyal desteğe başvurma ile travma sonrası stres belirti düzeyi arasında istatistiksel açıdan anlamlı ilişki bulunmuştur. Araştırmaya katılan organ nakli bekleyen hastaların travma sonrası stres belirti düzeyi ortalamaları ile hastalığına uyum sağlayabilme derecesi değişkeni ve hastanedeyken yanında birisinin olmasına ihtiyaç duyma durumu değişkeni arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Regresyon analizi sonuçlarına göre: Genel stresle başa çıkma tarzı düzeyi ile travma sonrası stres belirti düzeyi arasındaki ilişki (F=0,198; p=0,657>0,050) ve ölüm kaygısı düzeyi ile travma sonrası stres belirti düzeyi arasındaki ilişki (F=0,109; p=0,741>0,050) istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Çalışmanın sonuçları ilgili literatür çerçevesinde tartışılarak, sınırlılıklar ve öneriler belirtilmiştir.Anahtar Sözcükler: Organ Nakli, Travma Sonrası Stres Belirtileri, Stresle Başa Çıkma Tarzları, Ölüm Kaygısı

This study is aimed to treat changes brought about by traumatic situation of having an organ failure diagnosis, and waiting for organ transplantation. Accordingly, variables related with socio-democratic factors and the disease, ways of coping with stress, and death anxiety among the symptoms of posttraumatic stress, and the factors influencing those symptoms will be examined. This study conducted on 100 patients on waiting list for organ transplantation at Private Gaziosmanpaşa Hospital Organ Transplantation Center. Half constructed Survey Form, Posttraumatic Stress Symptoms Scale, Ways of Coping with Stress Scale, and Death Anxiety Scale have been applied to the patients. Findings have been tested by t-test, one way Anova test, Tukey Post Hoc test, Pearson correlation and regression analysis. Findings show the following averages for the survey participants waiting for organ transplantation: `posttraumatic stress symptom` average level 1,728 ± 0,499, `death anxiety` average level 8,630 ± 1,988, `self-confident approach` average level 2,120 ± 0,471; `optimistic approach` average level 2,088 ± 0,475; `desperate approach` average level 1,319 ± 0,443; `giving in approach` average level 1,235 ± 0,473; `seeking social support` average level 1,800 ± 0,528 and `general way of coping with stress` average level 1,681 ± 0,255. A statistically significant relation has been found between posttraumatic stress symptom level and self-confident approach, optimistic approach, desperate approach, seeking social support. A considerable difference has been found between, posttraumatic stress symptom average levels of the organ transplantation waiting patients who participated in the research, and the variables of the level of their abilities to adapt to their disorders and their needs to have a companion at hospital. According to regression analysis results: The relation between general way of coping with stress level and posttraumatic stress symptom level (F=0,198; p=0,657>0,050), and the relation between death anxiety level and posttraumatic stress symptom level (F=0,109; p=0,741>0,050) were not statistically significant. Limitations and suggestions have been specified by discussing the findings of the research within the context of literature.Keywords: Organ Transplantation, Posttraumatic Stress Symptoms, Ways of Coping with Stress, Death Anxiety