Kronik böbrek yetmezliği tanısı almış hemodiyaliz hastalarında depresyon düzeyleri, algılanan duygu dışavurum düzeyleri ve algılanan sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

İlerleyici bir hastalığın sonucu olan kronik böbrek yetmezliği; tüm dünyada yaygın bir halk sağlığı sorunu olarak tanımlanmaktadır. Hastalığın tanısı; böbreklerin geri dönüşümsüz olarak işlevini kaybetmesiyle konur ve hastalar yaşamlarına renal replasman tedavileri ile devam etmek zorunda kalırlar. Tedavi süreci, hastalarda fiziksel ve psikolojik birçok soruna yol açmaktadır. Hastalar yaşamlarına gelen kısıtlamalar sonucu depresif belirtiler gösterirler. Literatür çalışmalarında diyaliz hastalarında en sık görülen ruhsal sorunun depresyon olduğu vurgulanmıştır. Tedavi sürecinde ve hastaların tedaviye uyumunda ailelerin hastalara karşı sergiledikleri duyguları ve davranışları, çevrenin ve ailenin sosyal desteği önemli bir etkendir. Bu araştırmanın amacı da kronik böbrek yetmezliği tanısı almış hemodiyaliz tedavisi gören hastalarda depresyon düzeyleri, algılanan duygu dışavurum düzeyleri ve algılanan sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. İzmir ilinde ikamet eden, 18 yaş üstü ve gönüllü olarak çalışmaya katılmayı kabul eden 197 hemodiyaliz hastasına, Sosyodemografik Bilgi Formu, Beck Depresyon Ölçeği, Algılanan Duygu Dışavurum Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda Beck depresyon ölçeğine göre hemodiyaliz hastalarının %34'ünde depresyon gözlenmiştir. Katılımcıların yaşı, eğitim durumu, medeni durumu, sosyal güvencesi, aile tipi, hemodiyalize girme süresi, ikinci bir hastalık ve organ nakli öyküsü ile depresyon puanları arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Depresyon düzeyi ile algılanan duygu dışavurum eleştirel/düşmanca oluş faktörü arasında yüksek düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişki; depresyon düzeyi ile algılanan duygu dışavurum duygusal/aşırı iç içe geçme tutumu arasında yüksek düzeyde anlamlı negatif ilişki bulunmuştur. Algılanan duygu dışavurum eleştirel/düşmanca oluş faktörü ile sosyal destek düzeyi arasında negatif yönde anlamlı korelasyon, sosyal destek düzeyi ve algılanan duygu dışavurum duygusal/aşırı iç içe geçme faktörü arasında pozitif yönde anlamlı ilişki gözlenmiştir. Ayrıca, sosyal destek düzeyi ve depresyon düzeyi arasında yüksek düzeyde negatif yönde anlamlı korelasyon bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, depresyon, algılanan duygu dışavurum, sosyaldestek.

Chronic renal failure which is the result of a progressive disease is identified as a widespread public health problem all around the world. The diagnosis of the disease is irreversible function loss of renals and patients have to maintain their lives by taking renal replacement theraphy regularly. Treatment process of the disease bring along a lot of physical and psychological problems. Patients show depressive indications due to the restrictions coming to their lives. In literature studies, depression is emphasized as the most frequent mental problem in dialysis patients. Emotions, behaviours and social supports of families toward their patients are crucial factors in theraphy process and the compliance of patients to the theraphy. The main purpose of this research is to analyze the relation between depression, perceived expressed emotion and perceived social support levels of hemodialysis patients who are chronic renal failure diagnosed.197 hemodialysis patients aged 18 and older participated to the research and were given Sociodemographic Information Form, Beck Depression Inventory, Perceived Expressed Emotion Scale and Multidimensional Scale of Perceived Social Support. The participants resided in Izmir and were willing to be a part of the investigation. In consequence of conducted analyses, depression is observed in 34% of hemodialysis patients according to Beck Depression Scale. It is founded that there is a significant relation between depression points of patients and their ages, educational status, social assurance situations, a merital status, family types, taking hemodialysis periods, having another disease and renal transplantation stories. In the light of the research analyses, there is a high level of positively significant relation between depression level and perceived expressed emotion criticism/hostility factor and high level of negative significant relation between depression level and perceived expressed emotion emotional over involvement factor. Another outcome of the research is that there is a high level of negative correlation between social support level and perceived expressed emotion criticism/hostility factor, a high level of positively significant relation between social support level and perceived expressed emotion emotional over involvement factor. Lastly, it is founded that there is a high level of negative significant correlation between social support level and depression level.Key Words: Hemodialysis, depression, perceived expressed emotion, social support.