Bilgi teknolojileri yatırımında optimal proje maliyetinin belirlenmesi

Abstract

Teknolojinin hızla geliştiği ve yaygın olarak kullanıldığı çağımızda işletmelerin, rakiplerine karşı rekabet üstünlüğü sağlayabilmek ve ortalamanın üstünde kâr elde edebilmek için doğru teknolojiye doğru zamanda yatırım yapmaları gerekmektedir. Bu stratejik hedefleri gerçekleştirmek, günümüzde ön plana çıkan müşteri memnuniyetinin sağlanması ile olabilecektir. Müşteri memnuniyetinin sağlanması, doğru bilgi teknolojilerine yatırım yapılmasına ve bilgi teknolojilerinin doğru kullanılmasına bağlıdır. Bu nedenle bilgi teknolojileri yatırım kararının ve seçiminin doğru yapılması kritik önem arz etmektedir. Günümüze kadar yapılan araştırmalarda, BT yatırım seçimi için altmıştan fazla farklı yöntem geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemi olarak adlandırılan bu yöntemler, genel olarak, yapılacak yatırım kriterlerine bakarak en iyi yatırımı seçmeye dayanmaktadır. Yapılacak yatırımın maliyeti yanında finansal verileri, süresi gibi nicel veriler ve müşteri memnuniyeti, operasyonel verimlilik gibi nitel veriler de değerlendirilmektedir. BT yatırımlarında maliyet; teknoloji ve teknolojiyi sağlayan tedarikçiye göre çok değişkenlik gösterdiği için doğru yatırımın seçimine olumsuz etkiler oluşturabilmektedir. Bu olumsuz etkilerden en önemlisi, yüksek maliyetli ama kalite olarak üstün olan alternatifin düşük puan alarak alt sıralara inmesidir. Ayrıca teknolojiyi sağlayan tedarikçiler, faklı sebeplerden maliyeti pazarlık unsuru olarak kullanabilmektedirler. Dolayısı ile maliyeti seçim kriteri olarak değerlendirmek, doğru BT yatırımının seçimini olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuz etkiyi önlemek için, bu çalışmada, maliyet hariç diğer kriterler ile Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi kullanılarak alternatiflerin ağırlıkları bulunacaktır. Bulunan bu ağırlıklar ile optimal proje maliyetleri hesaplanacak ve teklif edilen maliyetler ile optimal maliyet arasındaki farka göre en iyi yatırım projesi belirlenecektir. Ayrıca pazarlık veya ihale usulü ile alım yapan işletmelerin, bulunan optimal maliyetler üzerinden pazarlık yapabilme olanakları doğacaktır.

In this era of rapidly developing and wide-spread use of technology, companies need to invest in technology in order to gain competitive advantages against competitors and earn above average returns. Also achieving high levels of customer satisfaction is an important endeavor nowadays. So, to have higher customer satisfaction it is important to invest true technology and to use it correctly. The cost of IT investment is high for companies and if it is not the right investment it may be harmful to companies. To avoid this, companies need to make informed IT investment decisions. In recent years, a great deal of research has been carried out about IT investment and more than sixty different decision-making methods were developed. These methods, called Multi-Criteria Decision Making (MCDM), are based on the selection of the best investment by examining investment criteria. These investment criteria include quantitative criteria such as cost, financial data and qualitative criteria such as customer satisfaction and operational productivity. There are some risks involved in including cost as part of the selection criteria while evaluating BT investment because there are huge gaps in cost from technology to technology and from supplier to supplier. The most important risk is that often technology which is superior in quality but higher in price takes a lower rank. But also higher prices are often quoted but the real price is negotiable between the buyer and the supplier. In the beginning, they can quote a high price but at the end reduce the price. So including cost in the evaluation of the best IT investment can have a risk. In order to avoid these risks, the cost is excluded from investment criteria and options are evaluated with other criteria with the AHP method. Once the options have been evaluated in line with the results of the AHP method, optimal project costs can be calculated by deducting the optimal cost from the price offered. Additionally, if companies make investments by bidding or bartering they can use these optimal project cost as a bargain price.