Kanser hastalarının hastalık algısı ve umutsuzluk düzeyleri

Abstract

Araştırma, kanser hastalarının hastalık algısı ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacı ile tanımlayıcı-ilişki arayıcı bir çalışma olarak planlandı ve gerçekleştirildi. Araştırma 20 Kasım 2000 -10 Mayıs 2009 tarihleri arasında, Özel Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Onkoloji Bölümü, ayaktan kemoterapi ünitesinde yapıldı. Araştırmanın örneklemini evrende açıklanan grup içinden araştırmaya alınma kriterlerine uygun 90 hasta oluşturdu. Veriler, Bilgi Formu, Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ve Hastalık Algısı Ölçeği (HAÖ) ile toplandı. Araştırma verilerinin istatistiksel değerlendirilmesinde yüzdelik, t - testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi kullanıldı.Araştırma kapsamına alınan hastaların; yaş ortalaması 50.33 ? 9.6 yıl, çoğunluğu kadın, üniversite ve üzeri eğitim düzeyinde ve evlidir. %58.9'u çalışmamaktadır, çoğunluğunun gelir durumu iyidir ve sosyal güvencesi vardır. Hastaların %42.2'si meme kanseri, % 22.2'si akciğer kanseri, %18.9'u kolon kanseri, % 16.7'si over kanseridir.BUÖ toplam puan ortalaması 3.82±4.28; gelecekle ilgili duyguların puan ortalaması 0.78±1.27; motivasyon kaybı puan ortalaması 1.38±1.73; gelecekle ilgili beklentiler puan ortalaması 1.41±1.89 olarak bulundu. BUÖ toplam ve alt boyut puanlarının erkeklerde daha yüksek olduğu ancak sadece gelecekle ilgili duygular alt boyutu puanındaki farkın anlamlı olduğu saptandı.Hastanın yaşı arttıkça hastalık süresinin kronik olarak algılandığı, kişisel ve tedavi kontrolünün azaldığı görüldü. Kişisel ve tedavi kontrolü azaldıkça, hastalık süresi kronikleştikçe, duygusal etki artıkça umutsuzluk düzeyinin arttığı görüldü. BUÖ alt boyutları arasında güçlü pozitif ilişki saptandı. HAÖ alt boyutları karşılaştırıldığında; sonuçlarla hastalık belirtisi ve süre arasında pozitif ilişki bulundu. Tedavi kontrolü ile süre arasında negatif, kişisel kontrol arasında pozitif ilişki, hastaların tedavi kontrolü arttıkça kişisel kontrolünün arttığı ve süre uzadıkça tedavi kontrolünün azaldığı, hastalığın döngüsel seyri ile hastalık belirtisi ve sonuçlar arasında pozitif ilişki saptandı. Duygusal temsiller ile süre ve sonuçlar arasında pozitif ilişki saptandı.Bu çalışma kanser hastalarında hastalık algısı ile umutsuzluk düzeyi arasında önemli ilişkiler bulundu.Anahtar Kelime: Kanser, Hastalık Algısı, Umut, Umutsuzluk.

Illness Perception and Hopelessness Levels in Cancer PatientsThis is a descriptive and analitic study, conducted to definethe relationship between the illness perception and levels ofhopelessness in cancer patients.The study was conducted between November 20th, 2008 and May 10th, 2009 atthe Outpatient Chemotherapy Unit of the Private Acibadem Kozyatagi Hospital,Oncology Department. The study subjects were the 90 patients whosecharacteristics were consistent with the predefined criteria. Data werecollected by using the Information Form, the Beck Scale of Hopelessness(BSH) and the Revised Illness Perception Questionnaire (IPQ-R). Statistical analysis was carried on by using percentiles, t-test, one-way ANOVA and Pearson Correlation Analysis.The patients included in the study had a mean age of 50.33 ± 9.6 years. Theywere more likely to be female, married, and at least with a universitydegree. Among these, 58.9% were unemployed. Majority had a good income andsocial security. The frequency of breast cancer was 42.2%, lung cancer22.2%, colon cancer 18.9% and ovarian cancer 16.7%.The mean BSH total score was 3.82 ± 4.28; mean `concerns about thefuture` score was 0.78±1.27; mean loss of motivation score was 1.38 ± 1.73; mean expectations from future was 1.41 ± 1.89. The BSH total scores and sub-dimension scores were generally higher in men, but this was only significant for the `concernsabout future` sub-dimension.As the patients grew older, it was noted that the duration of disease wasperceived as chronic and personal and treatment controlwere diminished. Consistent with this, the levels ofhopelessness increased. BHS sub-dimensions were compared with positiverelationship. IPQ-R sub-dimensions were compared with each other. `consequences` had a positive relationship with `symptoms` and `duration`. `treatment control` had anegative relationship with `duration`, and a positive relationshipwith `personal control`. As the treatment control increased, personal control alsoincreased, and as the duration became chronic, treatment control decreased.There was a positive relationship between timeline cyclic scores and symptoms andconsequences. There was a positive relationship between emotional representations and duration and consequences.This study demonstrates important relationships between illness representations and hopelessness level in cancer patients.Key Words: Cancer, Illness Perception, Hope, Hopelessness.